Το ερώτημα Γιατί ο Καρλ Σαγκάν θαύμαζε τους αρχαίους Έλληνες; βρίσκει την απάντησή του σε μια συγκεκριμένη εποχή και τόπο.. Την Ιωνία του 6ου και 5ου αιώνα π.Χ. Ο διάσημος αστροφυσικός δεν εστίαζε απλώς στον κλασικό πολιτισμό, αλλά αναγνώριζε στους Ίωνες στοχαστές την αρχή μιας κοσμοϊστορικής επανάστασης. Αυτή που ονόμαζε «Η Μεγάλη Αφύπνιση».
Η Γέννηση της Επιστήμης στην Ιωνία
Συγκεκριμένα, ο Sagan υποστήριζε ότι οι Ίωνες φιλόσοφοι, όπως ο Θαλής, ο Αναξίμανδρος και ο Δημόκριτος.. Πραγματοποίησαν το πιο κρίσιμο βήμα στην ανθρώπινη ιστορία. Αυτοί οι στοχαστές απέρριψαν συνειδητά τις παραδοσιακές εξηγήσεις που είχαν βάση τους μύθους και τις δεισιδαιμονίες. Αντ’ αυτών, πρότειναν την επαναστατική ιδέα ότι το Σύμπαν δεν είναι απλώς ένα χάος θεϊκών παρεμβάσεων.. Αλλά ένας Κόσμος με εσωτερική τάξη, που διέπεται από φυσικούς νόμους τους οποίους ο άνθρωπος μπορεί να ανακαλύψει μέσω της λογικής και της παρατήρησης. 💡
Η Επανάσταση της Λογικής κατά του Μύθου
Επιπλέον, ο Sagan θαύμαζε το θάρρος των Ιώνων ώστε να μην δέχονται τα πάντα. Αντί να αποδίδουν τον κεραυνό στην οργή του Δία, αυτοί αναζητούσαν μετεωρολογικές αιτίες. Ο ίδιος τόνιζε συχνά το παράδειγμα του Αναξαγόρα.. Ο οποίος διακήρυξε ότι ο Ήλιος δεν είναι θεός, αλλά μια γιγάντια πυρακτωμένη πέτρα. Αυτή η μετάβαση από τον μύθο στον λόγο, από τη θεοκρατία στην επιστήμη, αποτελούσε για τον Sagan την ουσία του Ελληνικού θαύματος.. Και το θεμέλιο λίθο ολόκληρου του σύγχρονου πολιτισμού μας.
Η Χαμένη Ευκαιρία και η Ιωνική Κληρονομιά
Ωστόσο, ο Sagan εξέφραζε ταυτόχρονα και τη βαθιά του θλίψη για το γεγονός ότι αυτή η επιστημονική φλόγα δεν κράτησε. Η άνοδος πιο μυστικιστικών φιλοσοφικών ρευμάτων, η υποτίμηση του πειράματος και η καταστροφή μεγάλων κέντρων γνώσης.. Όπως η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, οδήγησαν την ανθρωπότητα σε μια μακρά περίοδο πνευματικού σκοταδισμού. Παρά ταύτα, ο ίδιος πίστευε ακράδαντα ότι οι σπόροι που φύτεψαν οι Ίωνες επιβίωσαν και τελικά άνθισαν ξανά στην Αναγέννηση, οδηγώντας στη σύγχρονη επιστημονική εποχή.
Συνοψίζοντας, η απάντηση στο Γιατί ο Καρλ Σαγκάν θαύμαζε τους αρχαίους Έλληνες; δεν εστιάζει σε ναούς ή στρατιωτικά κατορθώματα.. Αλλά σε αυτή την πολύτιμη πνευματική σπίθα. Ο θαυμασμός του πήγαζε από την αναγνώριση ότι εκεί, στις ακτές της Μικράς Ασίας, μια χούφτα ανθρώπων τόλμησε να κοιτάξει τον ουρανό και να πει: «Μπορούμε να σε καταλάβουμε». ✨
Αυτή είναι μια από τις πιο διάσημες και ισχυρές ιδέες που συνδέονται με τον Carl Sagan. Αν και η ακριβής φράση “αν είχε επιβιώσει ο Ελληνικός πολιτισμός, τώρα θα είμασταν στα άστρα” είναι περισσότερο μια συμπύκνωση της σκέψης του παρά μια αυτολεξεί φράση που είπε ή έγραψε.
Ο Sagan δεν χρησιμοποίησε ακριβώς αυτές τις λέξεις, αλλά εξέφρασε την ιδέα αυτή με πολλούς τρόπους, κυρίως στο βιβλίο και την τηλεοπτική σειρά του “Cosmos”.
Τι Είπε Πραγματικά ο Καρλ Σαγκάν
Η κεντρική ιδέα του Sagan ήταν ότι η καταστροφή της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας και η παρακμή της επιστημονικής σκέψης που είχε γεννηθεί στην Ιωνία.. Αποτέλεσαν μια ανυπολόγιστη καταστροφή για την ανθρωπότητα. Πίστευε ότι αν το πνεύμα της ελεύθερης έρευνας και του πειραματισμού των αρχαίων Ελλήνων (όπως του Ερατοσθένη, του Αρίσταρχου, του Ίππαρχου) δεν είχε κατασταλεί, η επιστημονική επανάσταση θα είχε συμβεί 1.000 με 2.000 χρόνια νωρίτερα.
Στο “Cosmos”, αναφέρει χαρακτηριστικά:
“Αν η επιστημονική επανάσταση είχε ξεκινήσει στην εποχή των Ιώνων, ίσως τώρα να κάναμε εύκολα ταξίδια ανάμεσα στα άστρα.”
Ουσιαστικά, υποστήριζε ότι χάσαμε τουλάχιστον μια χιλιετία προόδου. Αν η επιστήμη είχε συνεχίσει την πορεία που χάραξαν οι Ίωνες.. Οι ανακαλύψεις του Κέπλερ, του Γαλιλαίου και του Νεύτωνα θα είχαν γίνει στην κλασική αρχαιότητα. Κατά συνέπεια, η τεχνολογία μας σήμερα θα ήταν ασύλληπτα πιο προηγμένη, καθιστώντας τα διαστρικά ταξίδια μια πραγματικότητα. 🚀
Συνοπτικά, η φράση είναι μια απόλυτα ακριβής και επιτυχημένη περίληψη της βαθιάς του πεποίθησης.. Ότι η πτώση του αρχαίου πνεύματος της έρευνας μας καθυστέρησε δραματικά στο ταξίδι μας προς την κατανόηση του Κόσμου και την εξερεύνησή του.
