Τι Είναι ο Αστράγαλος; Ένα Κόκαλο, Πολλές Ιστορίες
Μπορεί ένα μικρό κόκαλο από το πόδι μιας κατσίκας να διασχίσει πέντε ηπείρους και να φτάσει μέχρι τον Όλυμπο; Αν είναι ο αστράγαλος, ναι. Αυτό το μικρό οστέινο αντικείμενο αποτέλεσε για χιλιετίες παιχνίδι, μαντικό εργαλείο, ακόμα και θρησκευτικό σύμβολο.
Παιχνίδι Θεών και Παιδιών
Στην Αρχαία Ελλάδα, τα παιδιά έπαιζαν με τους αστραγάλους όπως σήμερα παίζουμε με πέτρες ή μπίλιες. Το παιχνίδι «αρτιάζειν» βασιζόταν στο αν οι πλευρές που έπεφταν ήταν άρτιες ή περιττές. Το κόκαλο αυτό δεν ήταν απόβλητο — ήταν ζάρι, στοίχημα, τέχνη δεξιοτεχνίας.
Μυθολογικές και Ιστορικές Ρίζες
Ο Σοφοκλής αποδίδει την εφεύρεση του παιχνιδιού στον Παλαμήδη κατά τον Τρωικό Πόλεμο. Άλλες εκδοχές λένε πως ο Ερμής χάρισε χρυσούς αστραγάλους στον Γανυμήδη. Ο Ηρόδοτος το συνδέει με τους Λυδούς και ο Πλάτων με τον αιγυπτιακό θεό Θωθ. Φαίνεται ότι δεν πρόκειται για μία εφεύρεση, αλλά για παγκόσμιο φαινόμενο που ξεπήδησε παράλληλα σε πολλούς πολιτισμούς.
Παγκόσμια Εξάπλωση: Από τη Ρώμη ως την Πολυνησία
- Ρώμη: Το παιχνίδι ονομαζόταν tali και έδινε βαθμούς ανάλογα με την πλευρά του οστού.
- Μογγολία: Ακόμα παίζεται με κόκκαλα προβάτων, με πλευρές όπως «καμήλα», «άλογο», «πρόβατο» και «αγελάδα».
- Κορέα & Ιαπωνία: Παίζονται παραλλαγές με πετραδάκια ή σακουλάκια ρυζιού.
- Ινδία: Γνωστό ως «πέντε πέτρες», με παρόμοια φιλοσοφία παιχνιδιού.
Λαϊκή Παράδοση στην Ελλάδα: Από τους Παππούδες στα Σχολεία
Στην Ελλάδα, οι πλευρές του κόκκαλου έχουν ονόματα όπως:
«τσούρλα», «καζιάκα», «αντάπι», «νουμάς», «πλίτσα».
Μονάδα μέτρησης; Η απάγια!
Αυτή η προφορική παράδοση παραμένει ζωντανή. Και το πιο συγκινητικό είναι ότι περνά ακόμα στις νέες γενιές.
Η Σύγχρονη Κόρινθος Παίζει Αρχαιοελληνικά
Στις 28 Νοεμβρίου 2024, η τάξη Ε’1 δημοτικού σχολείου στην Κόρινθο έπαιξε αστραγάλους, βασισμένη σε υλικό του Αρχαιολογικού Μουσείου Κορίνθου. Τα παιδιά γνώρισαν τον τρόπο παιχνιδιού, έριξαν τους κότσους, αναγνώρισαν τις πλευρές και βίωσαν την αρχαία εμπειρία — σχεδόν όπως ένα παιδί της Σπάρτης ή της Αθήνας.
Ο μικρός Φάνης και ο Μάνος θυμήθηκαν πως οι παππούδες τους έπαιζαν κάτι παρόμοιο: όχι “αστραγάλια”, αλλά “κότσια”.
Ένα Κόκαλο με Ψυχή
Αυτό το μικρό κόκαλο δεν ήταν απλώς ένα απλό κατάλοιπο, αλλά ένα αντικείμενο που ταξίδεψε μέσα από εποχές και πολιτισμούς. Αρχικά, αποτέλεσε μέσο θεϊκής διασκέδασης στον Όλυμπο· στη συνέχεια, μετατράπηκε σε εργαλείο τζόγου για στρατιώτες, ενώ ταυτόχρονα χρησιμοποιήθηκε στη μαντεία σαμάνων. Επιπλέον, αποτέλεσε αφορμή για την ανάπτυξη της χειρωνακτικής δεξιότητας σε νεαρές κοπέλες της Άπω Ανατολής. Έτσι, ακόμη και σήμερα, στην Κόρινθο του 2024, το παιχνίδι με τους αστραγάλους συνεχίζει αδιάλειπτα την πορεία του, αποδεικνύοντας τη διαχρονικότητά του.
Πηγή : sportime
