Τι Απέγιναν οι Αρχαίοι Έλληνες Θεοί; Η Σταδιακή Εξαφάνιση και η Σύγχρονη Αναβίωσή τους
Πολλοί αναρωτιούνται συχνά τι συνέβη στους θεούς και τις θεές της ελληνικής μυθολογίας. Γιατί “εξαφανίστηκαν” τόσο ξαφνικά; Η αλήθεια είναι πως η απάντηση είναι λιγότερο συναρπαστική από έναν επικό πόλεμο θεών ή ένα μυθικό Ράγκναροκ. Στην πραγματικότητα, δεν υπήρξε καμία δραματική σύγκρουση. Οι ελληνικές θεότητες απλώς παραμερίστηκαν σταδιακά από τον Χριστιανισμό και, με την πάροδο του χρόνου, ξεχάστηκαν από τον ελληνικό λαό.
Όταν η Μυθολογία ήταν Θρησκεία
Είναι εύκολο να ξεχνάμε ότι οι ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας που διαβάζουμε σήμερα, κάποτε αποτελούσαν την κυρίαρχη θρησκεία της αρχαίας Ελλάδας. Αυτό συνέβαινε πολύ πριν την έλευση του Χριστιανισμού. Η πτώση αυτών των θεοτήτων ακολούθησε ένα μοτίβο που έχουμε δει σε πολλές χώρες: νέες θρησκείες, όπως ο Χριστιανισμός, εξαπλώθηκαν και δαιμονοποίησαν τη λατρεία όλων των άλλων θεών. Αυτό συνέβη με τις ελληνικές, ρωμαϊκές, σκανδιναβικές, κελτικές και σλαβικές θεότητες.
Οι Πρώτες Ρωγμές Πριν τον Χριστιανισμό
Ακόμη και πριν ο Χριστιανισμός φτάσει στην Ελλάδα, η λατρεία των Ολύμπιων θεών αντιμετώπιζε κριτική. Σε όλη την αρχαία ελληνική ιστορία, από τους Μυκηναίους και τους Μινωίτες μέχρι την Ελληνιστική περίοδο, υπήρχαν πάντα ισχυρές λατρείες. Ωστόσο, διάφοροι λόγιοι ασκούσαν ανοιχτά κριτική.
Ο Ξενοφάνης, για παράδειγμα, επέκρινε τους θεούς για τις ανθρώπινες αδυναμίες και τα πάθη τους. Ακόμη και ο Πλάτων πίστευε σε έναν Υπέρτατο Θεό, μια μορφή τελειότητας στο σύμπαν, την οποία ονόμασε “η Ιδέα του Αγαθού”. Αυτή η εσωτερική αμφισβήτηση συνέβαλε σίγουρα στην τελική τους πτώση.
Ο Χριστιανισμός ως ο Τελικός Παράγοντας
Με αυτή τη μεταφορική “φωτιά” της διαφωνίας να καίει ήδη, η άφιξη του Αποστόλου Παύλου και του Χριστιανισμού το 49 μ.Χ. απλώς την τροφοδότησε. Η δυσπιστία εξαπλώθηκε γρήγορα.
Ένα από τα ισχυρότερα “εργαλεία” των Χριστιανών φιλοσόφων, όπως ο Άγιος Αυγουστίνος, ήταν ακριβώς η κριτική στις ανθρώπινες συμπεριφορές των θεών. Έθεταν συχνά το ερώτημα: “Αν αυτά ήταν ανώτερα όντα άξια λατρείας, γιατί δρουν με γνώμονα τη μικροπρέπεια και τη ζήλια;”.
Όταν συνδυάζουμε αυτό το επιχείρημα με το γεγονός ότι όσοι αρνούνταν να ασπαστούν τη νέα θρησκεία αντιμετώπιζαν διώξεις, ακόμη και τον θάνατο, γίνεται σαφές γιατί οι άνθρωποι είχαν ένα ισχυρό κίνητρο να ξεχάσουν τον Δία και να υιοθετήσουν τον Χριστιανισμό.
Η Σύγχρονη Επιστροφή των Αρχαίων Θεών
Οι παλιοί θεοί στην πραγματικότητα δεν πήγαν πουθενά. Οι άνθρωποι απλώς άρχισαν να μεγαλώνουν ως Ελληνορθόδοξοι Χριστιανοί και η αναφορά στους παλιούς θεούς κατέληξε να θεωρείται αμαρτία. Έτσι, ξεθώριασαν στη λήθη.
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, παρατηρούμε μια αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για τις ελληνικές θεότητες. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι οι κοινωνίες μας γίνονται πιο κοσμικές. Μπορούμε πλέον να συζητάμε για αυτές τις αρχαίες θρησκείες χωρίς φόβο.
Αναμφίβολα, η ποπ κουλτούρα (κόμικς, βιβλία, ταινίες) έχει παίξει τεράστιο ρόλο σε αυτό. Έχουμε δει ακόμη και την άνοδο του Ελληνικού Νεοπαγανισμού από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, ο οποίος είναι πλέον αναγνωρισμένη θρησκεία στην Ελλάδα.
Συμπέρασμα: Από τη Λατρεία στη Μυθολογία
Για να απαντήσουμε λοιπόν στο αρχικό ερώτημα: “Πού πήγαν οι Έλληνες θεοί;”. Η απάντηση είναι: “Πουθενά”.
Ήταν κάποτε μέρος της κυρίαρχης θρησκείας στην αρχαία Ελλάδα, μέχρι που ο Χριστιανισμός τους αντικατέστησε και τελικά ξεχάστηκαν. Ο Χριστιανισμός μπορεί να μην ήταν ο μοναδικός λόγος, αλλά ήταν σίγουρα “το καρφί στο φέρετρο”. Ευτυχώς, η ελληνική μυθολογία καταγράφηκε τόσο καλά που μπορέσαμε να ανακτήσουμε ένα μεγάλο μέρος της, μια τύχη που δεν είχαν πολλές άλλες μυθολογίες. Σήμερα, η μυθολογία δίνει ξανά σε αυτές τις θεότητες τη θέση που τους αξίζει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.
