Η Ζύγιση της Ψυχής: Μια Αρχαία Ελληνική Αντίληψη
Ο σύγχρονος κινηματογράφος μπορεί να υποστηρίζει ότι η ψυχή ζυγίζει 21 γραμμάρια. Οι αρχαίοι Έλληνες, ωστόσο, είχαν μια εντελώς διαφορετική αντίληψη. Εκείνοι πίστευαν πως κάθε ψυχή αποκτά διαφορετικό βάρος, ανάλογα με τις πράξεις της στη ζωή. Συνεπώς, για να αποδώσουν στον νεκρό τη θέση που του άξιζε στον Κάτω Κόσμο, θεωρούσαν απαραίτητο να ζυγίσουν την ψυχή του. Αυτόν ακριβώς τον τελετουργικό ρόλο είχαν οι πολύτιμοι ζυγοί ψυχοστασίας που ανακάλυψαν στους ταφικούς περιβόλους των Μυκηνών. Τα μοναδικά ευρήματα που σήμερα θαυμάζουμε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ως «Οι ζυγαριές της ψυχής».
Οι Χρυσοί Ζυγοί των Μυκηνών
Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο εκθέτει σήμερα τις λεπτεπίλεπτες, χρυσές ζυγαριές της ψυχής του 16ου αιώνα π.Χ.. Είναι από το βασίλειο του Αγαμέμνονα. Οι Μυκηναίοι τεχνίτες κατασκεύασαν αυτά τα αντικείμενα με εξαιρετική δεξιοτεχνία. Αποκλείοντας έτσι το ενδεχόμενο να τα χρησιμοποιούσαν για απλούς εμπορικούς σκοπούς. Πράγματι, αν κάποιος παρατηρήσει προσεκτικά τα μικρά τους δισκάκια, θα διακρίνει περίτεχνα σκαλίσματα. Αυτά απεικονίζουν είτε πεταλούδες με χάντρες στα φτερά τους είτε λουλούδια με έξι πέταλα. Αποδεικνύοντας το υψηλό επίπεδο τεχνικής των Μυκηναίων.
Η Πεταλούδα ως Σύμβολο της Ψυχής
Η ερμηνεία αυτού του τελετουργικού αντικειμένου κρύβεται στις λεπτομέρειές του. Συγκεκριμένα, η Ελληνική γλώσσα ονομάζει την πεταλούδα «ψυχή». Ενώ η τέχνη συχνά χρησιμοποιεί την εικόνα της για να απεικονίσει την ανθρώπινη ψυχή. Επομένως, οι αρχαιολόγοι συμπεραίνουν πως οι τεχνίτες τοποθετούσαν τις χρυσές αυτές ζυγαριές στους τάφους των επιφανών νεκρών με έναν συγκεκριμένο σκοπό.. Να ζυγίσουν την ψυχή τους και να καθορίσουν τη μοίρα της.
Η Ψυχοστασία στην Αίγυπτο και την Ιλιάδα
Η τελετουργία της ψυχοστασίας, βέβαια, παρουσιάζει σημαντικές ομοιότητες με παλαιότερες παραδόσεις, με κυριότερη αυτή των Αιγυπτίων. Πράγματι, οι τοιχογραφίες στους αιγυπτιακούς τάφους και το Βιβλίο των Νεκρών απεικονίζουν με σαφήνεια τη ζύγιση της ψυχής κάθε θνητού. Σύμφωνα με αυτή την παράδοση, ο θεός τοποθετούσε στον έναν δίσκο το φτερό της θεάς Μάατ, σύμβολο της αλήθειας, και στον άλλο την καρδιά του νεκρού, κρίνοντας με αυτόν τον τρόπο την πορεία του στην αιωνιότητα.
Στον Ελληνικό κόσμο, ωστόσο, ο Όμηρος αποκαλύπτει έναν διαφορετικό ρόλο για τους ζυγούς. Εδώ, στη χρυσή ζυγαριά του Δία, ο πατέρας των θεών τοποθετούσε τις «κήρες», δηλαδή τις θανατικές μοίρες των ηρώων, για να αποφασίσει ποιος θα πεθάνει στη μάχη. Χαρακτηριστικά, στην Ιλιάδα ζυγίζει τις μοίρες του Αχιλλέα και του Έκτορα, με την πλάστιγγα να γέρνει προς την πλευρά του τελευταίου, προδιαγράφοντας έτσι τον βέβαιο θάνατό του.
