Νέα αρχαιολογική αποκάλυψη στο Καραχαντεπέ
Μια εντυπωσιακή αρχαιολογική ανακάλυψη ήρθε στο φως στη νοτιοανατολική Τουρκία: μια λίθινη στήλη ηλικίας 12.000 ετών, διαμορφωμένη σε χαρακτηριστικό Τ-σχήμα, φέρει σκαλισμένο ανθρώπινο πρόσωπο. Η στήλη εντοπίστηκε στον σημαντικό νεολιθικό χώρο Καραχαντεπέ, στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων ανασκαφών του προγράμματος Ταζ Τεπέλερ που συντονίζει το τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού.
Η επιφάνεια της στήλης αποκαλύπτει βαθιές οφθαλμικές κοιλότητες, έντονη ρινική γέφυρα και καθαρά χαραγμένα περιγράμματα προσώπου. Πρόκειται για την πρώτη φορά που ανθρώπινα χαρακτηριστικά αποδίδονται άμεσα σε μία από τις εμβληματικές Τ-στήλες της περιοχής, οι οποίες μέχρι τώρα παρουσίαζαν αφηρημένα μοτίβα που υποδήλωναν ανθρώπινες μορφές μέσω χεριών και βραχιόνων.
Μετάβαση από σύμβολα σε εικονιστική τέχνη
Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Nihat Erdoğan, μέλος της ερευνητικής ομάδας, η αναπαράσταση του προσώπου δείχνει μια σημαντική καλλιτεχνική και νοητική μετάβαση: από το συμβολικό προς το εικονιστικό. «Η στήλη αυτή αντικατοπτρίζει μια αλλαγή στον τρόπο που οι πρώιμες κοινωνίες έβλεπαν τον εαυτό τους και τον κόσμο γύρω τους», τόνισε, υπογραμμίζοντας τη γέννηση της αυτοαντίληψης και της ταυτότητας σε κοινωνίες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών.
Το Καραχαντεπέ μέσα στο νεολιθικό τοπίο
Το Καραχαντεπέ βρίσκεται περίπου 35 χιλιόμετρα ανατολικά του διάσημου Γκιομπεκλί Τεπέ και ανήκει σε ένα σύμπλεγμα 12 νεολιθικών θέσεων γνωστό ως Ταζ Τεπέλερ («Λόφοι της Πέτρας»). Οι θέσεις αυτές περιλαμβάνουν τις πρώτες γνωστές μνημειώδεις κατασκευές στην ιστορία της ανθρωπότητας, χτισμένες χιλιάδες χρόνια πριν την καθιέρωση της γεωργίας.
Μέχρι σήμερα έχουν αποκαλυφθεί περισσότερες από 250 Τ-στήλες, κυκλικά περίβολοι και πλούσια διακοσμητικά ανάγλυφα με ανθρώπινες και ζωικές μορφές. Η διάταξη του χώρου στο Καραχαντεπέ δείχνει υψηλό επίπεδο κοινωνικής οργάνωσης, τεχνικής δεξιοτεχνίας και πιθανότατα μόνιμη κατοίκηση, στοιχεία που το διαφοροποιούν από άλλες σύγχρονες θέσεις.
Ανώτερη τεχνική και πνευματική αντίληψη
Ο αρχαιολόγος Nevzat Çevik σημείωσε ότι η ποιοτική εκτέλεση της στήλης, καθώς και ο συνολικός σχεδιασμός του χώρου, αποδεικνύουν ότι οι δημιουργοί διέθεταν τεχνική αρτιότητα αλλά και βαθιά πνευματική κατανόηση του περιβάλλοντος. Η στήλη με το ανθρώπινο πρόσωπο ενισχύει την ιδέα πως οι κοινότητες αυτές ήταν όχι μόνο χτίστες, αλλά και στοχαστές και καλλιτέχνες, διαμορφώνοντας σύνθετους κόσμους νοημάτων.
Επαναπροσδιορισμός της απαρχής της ανθρώπινης έκφρασης
Το πρόγραμμα Ταζ Τεπέλερ αποτελεί σήμερα ένα από τα πιο εκτενή αρχαιολογικά εγχειρήματα παγκοσμίως, με στόχο τον επαναπροσδιορισμό της λεγόμενης Νεολιθικής Επανάστασης — της μετάβασης από νομαδικές ομάδες σε μόνιμους οικισμούς.
Η ανακάλυψη της στήλης με το ανθρώπινο πρόσωπο αποτελεί απτό τεκμήριο της πρώιμης καλλιτεχνικής αυτοαναπαράστασης. Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι το Καραχαντεπέ μπορεί στο μέλλον να ξεπεράσει ακόμη και το Γκιομπεκλί Τεπέ ως επίκεντρο νεολιθικών ερευνών, αλλάζοντας την εικόνα που έχουμε για την απαρχή του ανθρώπινου πολιτισμού.
