Η τελευταία πράξη των Περσικών Πολέμων
Το 479 π.Χ. η Ελλάδα βρισκόταν στο χείλος της καταστροφής. Ο Ξέρξης είχε εγκαταλείψει την εκστρατεία του μετά τη συντριβή στη Σαλαμίνα, όμως άφησε πίσω τον έμπειρο στρατηγό Μαρδόνιο με έναν τεράστιο περσικό στρατό. Ο στόχος ήταν ξεκάθαρος: να καταβάλει τις διαιρεμένες ελληνικές πόλεις με διπλωματία ή με σιδηρά πυγμή.
Οι Αθηναίοι απέρριψαν τις προτάσεις υποταγής και έστειλαν τις οικογένειές τους μακριά, έτοιμοι για την τελική αναμέτρηση. Η μοίρα της Ελλάδας θα κρινόταν σε μία ανοιχτή μάχη.
Η συγκέντρωση των ελληνικών δυνάμεων
Ο Μαρδόνιος στρατοπέδευσε στη Βοιωτία, κοντά στις Πλαταιές, επιλέγοντας πεδίο ιδανικό για το ιππικό του. Οι δυνάμεις του έφταναν σχεδόν τις 100.000, με επίλεκτους Πέρσες και συμμάχους.
Οι Έλληνες απάντησαν με τον μεγαλύτερο στρατό οπλιτών που είχε συγκεντρωθεί ποτέ: περίπου 80.000 άνδρες από Σπάρτη, Αθήνα, Κόρινθο, Μέγαρα και άλλες πόλεις. Στην καρδιά της παράταξης βρίσκονταν 10.000 Σπαρτιάτες και οι σύμμαχοί τους υπό τον Παυσανία. Για πρώτη φορά, η Ελλάδα στεκόταν ενωμένη απέναντι στον κοινό εχθρό.
Οι κινήσεις πριν τη μάχη
Για δύο εβδομάδες οι στρατοί κοιτούσαν ο ένας τον άλλον μέσα από τον ποταμό Ασωπό. Ο Παυσανίας αρνήθηκε να περάσει το ποτάμι, γνωρίζοντας ότι θα έδινε πλεονέκτημα στο περσικό ιππικό.
Ο Μαρδόνιος δοκίμασε επιθέσεις και τελικά έκοψε τις ελληνικές γραμμές ανεφοδιασμού και την πρόσβαση στο νερό. Αναγκασμένοι, οι Έλληνες ξεκίνησαν νυχτερινή αναδίπλωση. Το σχέδιο όμως χάθηκε στο σκοτάδι: οι Αθηναίοι χωρίστηκαν, το κέντρο κινήθηκε άτακτα και μόνο οι Σπαρτιάτες κράτησαν τη θέση τους μέχρι το ξημέρωμα.
Η φάση της αποφασιστικής σύγκρουσης
Το πρωί, ο Μαρδόνιος νόμισε ότι οι Έλληνες υποχωρούσαν. Διέταξε τους επίλεκτους άνδρες του να επιτεθούν. Όμως οι Σπαρτιάτες γύρισαν και σχημάτισαν τη φάλαγγα.
Ακολούθησε σφαγή. Οι περσικές ασπίδες από καλάμι δεν άντεχαν απέναντι στο ατσάλινο τείχος των οπλιτών. Μετά από ώρα σκληρής μάχης, ο Μαρδόνιος σκοτώθηκε πάνω στο άλογό του. Χωρίς τον ηγέτη τους, οι Πέρσες κατέρρευσαν και υποχώρησαν στο στρατόπεδο.
Οι Αθηναίοι έσπασαν τις πύλες και η μάχη κατέληξε σε αληθινή καταστροφή για τον περσικό στρατό.
Το τέλος της περσικής απειλής
Η Μάχη των Πλαταιών σήμανε το οριστικό τέλος της περσικής εισβολής. Την ίδια μέρα, ο ελληνικός στόλος νίκησε και στη Μυκάλη, καταστρέφοντας ό,τι είχε απομείνει από το περσικό ναυτικό.
Η Ελλάδα εξασφάλισε την ελευθερία της. Από εκείνη τη νίκη άνοιξε ο δρόμος για τη χρυσή εποχή της Αθήνας και της Σπάρτης, αλλά και για τη γέννηση των ιδεών που θα σφράγιζαν τον δυτικό πολιτισμό: δημοκρατία, φιλοσοφία και τέχνη.
