Η Επιστροφή στην Αρχαία Ολυμπία
Σε μια ιδιαίτερα συγκινητική τελετή, η οποία πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 10 Οκτωβρίου 2025 στο Συνεδριακό Κέντρο της Αρχαίας Ολυμπίας (ΣΠΑΠ), ολοκληρώθηκε ο επαναπατρισμός ενός σημαντικού αρχαιολογικού θραύσματος από το Μύνστερ της Γερμανίας. Πρόκειται για ένα θραύσμα κιονοκράνου που προέρχεται από το Λεωνιδαίον της Αρχαίας Ολυμπίας και είχε απομακρυνθεί παράνομα κατά τη δεκαετία του 1960.
Το συγκεκριμένο εύρημα, ένα θραύσμα ιωνικού κιονοκράνου, είναι κατασκευασμένο από ασβεστόλιθο και σώζει κατά τόπους επίχρισμα. Έχει μέγιστες διαστάσεις 24 εκ. (ύψος) επί 33,5 εκ. (πλάτος) και παρουσιάζει τεχνοτροπικές ομοιότητες με άλλα δημοσιευμένα ιωνικά κιονόκρανα που έχουν βρεθεί στον χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας.
Το Ιστορικό του Λεωνιδαίου
Το κιονόκρανο ανήκε στο Λεωνιδαίον, το μεγαλύτερο σε εμβαδόν κτήριο του ιερού της Ολυμπίας (74,80 x 81,08 μ.). Το κτήριο φέρει το όνομα του δωρητή του, του Λεωνίδη από τη Νάξο, και βρίσκεται εκτός της Άλτεως, στο νοτιοδυτικό τμήμα του ιερού. Χτίστηκε κατά το δεύτερο μισό του 4ου αι. π.Χ. και χρησίμευσε ως κατάλυμα για τους επιφανείς επισκέπτες του ιερού.
Αρχικά, το βόρειο μέρος του κτιρίου αποκαλύφθηκε στις πρώτες γερμανικές ανασκαφές (1875-1881), ενώ η ανασκαφή του ολοκληρώθηκε αργότερα, κατά το διάστημα 1953-1956.
Η Ευαισθητοποίηση και η Συνεργασία
Ο επαναπατρισμός του κιονοκράνου κατέστη δυνατός χάρη στην ευαισθησία και το θάρρος μιας Γερμανίδας. Αυτή κατείχε το θραύσμα από τη δεκαετία του 1960, μετά την περισυλλογή του από την περιοχή του Λεωνιδαίου, κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στον αρχαιολογικό χώρο. Παρακινημένη από τις πρόσφατες επιστροφές αρχαιοτήτων που είχε κάνει το Πανεπιστήμιο του Μύνστερ, η γυναίκα αποφάσισε να το παραδώσει στο Πανεπιστήμιο, με τη πολύτιμη συμβολή του οποίου το εύρημα επέστρεψε στην Ελλάδα και στην Αρχαία Ολυμπία.
Το Πανεπιστήμιο του Μύνστερ επιδεικνύει σταθερή βούληση για συνεργασία με το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού. Άλλωστε, είχε ήδη προχωρήσει στην επιστροφή του λεγόμενου σκύφου του Λούη το 2019, ο οποίος εκτίθεται σήμερα στο Μουσείο Αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων. Επιπλέον, το 2024, το Μύνστερ επέστρεψε μια μαρμάρινη ανδρική κεφαλή ρωμαϊκών χρόνων από νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης, η οποία κοσμεί πλέον το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
Ο Dr. Torben Schreiber, επιμελητής του Αρχαιολογικού Μουσείου του Πανεπιστημίου του Μύνστερ, υπογράμμισε τη σταθερή βούληση του Μουσείου να επιστρέφει κάθε αντικείμενο που αποδεικνύεται προϊόν παράνομης διακίνησης, τονίζοντας ότι «ποτέ δεν είναι αργά για να γίνει το σωστό, το ηθικό και το δίκαιο».
Μια Πράξη Αποκατάστασης της Δικαιοσύνης
Κατά τη διάρκεια της τελετής επαναπατρισμού, ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού, κ. Γεώργιος Διδασκάλου, ευχαρίστησε τους εκπροσώπους του Αρχαιολογικού Μουσείου του Πανεπιστημίου του Μύνστερ και δήλωσε:
«Πρόκειται για μία ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή. Η πράξη αυτή αποδεικνύει ότι ο πολιτισμός και η ιστορία δεν γνωρίζουν σύνορα αλλά απαιτούν συνεργασία, υπευθυνότητα και αμοιβαίο σεβασμό. Κάθε τέτοια επιστροφή αποτελεί μία πράξη αποκατάστασης της δικαιοσύνης και ταυτόχρονα μία γέφυρα φιλίας ανάμεσα στους λαούς».
Η οικειοθελής παράδοση του κιονοκράνου προστίθεται στη μακρά αλυσίδα παρόμοιων ενεργειών των τελευταίων ετών. Αυτή η αυξανόμενη τάση αποτελεί απότοκο των ποικίλων δράσεων που αναλαμβάνει η χώρα μας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, με στόχο την ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των πολιτών ενάντια στην παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων.
Στην τελετή παραβρέθηκαν σημαντικά στελέχη, όπως ο Γενικός Γραμματέας του ΥΠΠΟ, Γεώργιος Διδασκάλου, η Διευθύντρια του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, Dr. Katja Sporn, και ο επιμελητής του Αρχαιολογικού Μουσείου του Πανεπιστημίου του Μύνστερ Dr. Torben Schreiber, καθώς και στελέχη της αρχαιολογικής Υπηρεσίας και των τοπικών αρχών.
