Σύνοψη
- Χρυσό δαχτυλίδι του 4ου αι. π.Χ. βρέθηκε στον «Τάφο Γ» στη Θέρμη Θεσσαλονίκης.
- Η έγγλυφη παράσταση δείχνει γυναίκα να θηλάζει παιδί, σπάνια εικονογραφία στην αρχαιότητα.
- Ξεχωρίζει για τη λεπτομέρεια της μικρογλυπτικής και τη συναισθηματική ένταση.
- Η ταυτότητα της μορφής παραμένει μυστήριο: μητέρα, τροφός ή θεϊκή Κουροτρόφος.
- Εκτίθεται στη μόνιμη έκθεση «Ο Χρυσός των Μακεδόνων», προθήκη 34, στο ΑΜΘ.
Ανακάλυψη του δαχτυλιδιού στον «Τάφο Γ»
Τον Φεβρουάριο του 1938, κατά την κατασκευή στρατιωτικών έργων στη Θέρμη Θεσσαλονίκης, ήρθε στο φως ένας κιβωτιόσχημος τάφος, γνωστός ως «Τάφος Γ». Ο αρχαιολόγος Ν. Κοτζιάς τον περιέγραψε «εὑρεθεὶς ἄθικτος».
Ο τάφος είχε ξύλινη οροφή, πιθανώς καλυμμένη με ύφασμα διακοσμημένο με αστέρια. Ανήκε σε μια νεαρή εύπορη γυναίκα, όπως δείχνουν τα πολύτιμα κτερίσματά της, κυρίως κοσμήματα.
Περιγραφή του δαχτυλιδιού
Ανάμεσα στα ευρήματα ξεχωρίζει το χρυσό δαχτυλίδι ΜΘ 5420, χρονολογούμενο στα 330-320 π.Χ. Στην επιφάνειά του απεικονίζεται μια γυναίκα που θηλάζει παιδί:
- Η γυναίκα φορά χιτώνα, ιμάτιο και κάλυμμα κεφαλής.
- Κάθεται σε κλισμό, κομψό ξύλινο κάθισμα.
- Με το ένα χέρι κρατά το παιδί και με το άλλο το οδηγεί στο στήθος της.
- Το παιδί είναι γυμνό, όχι βρέφος, και ακουμπά τρυφερά το χέρι στο στήθος της μητέρας.
Παρά το μικρό μέγεθος της επιφάνειας (1,65 x 2,07 εκ.), ο τεχνίτης απέδωσε με δεξιοτεχνία πτυχώσεις, κοσμήματα και, κυρίως, τη συναισθηματική ένταση της σκηνής.
Η σπανιότητα της εικονογραφίας
Οι σκηνές θηλασμού είναι σπάνιες στην αρχαία κοσμηματοποιία. Εμφανίζονται συχνότερα σε:
- επιτύμβιες στήλες
- αγγειογραφία
- ειδώλια τύπου «κουροτρόφου»
Από τη νεολιθική ακόμη εποχή, η εικόνα της γυναίκας που θηλάζει συμβόλιζε προστασία και στοργή. Το δαχτυλίδι, ωστόσο, ξεχωρίζει για τη λεπτότητα και την ψυχική δύναμη που αποπνέει.
Μητέρα ή θεά; Η ταυτότητα της μορφής
Το ερώτημα που γεννιέται είναι αν η σκηνή απεικονίζει μια απλή μητέρα, μια τροφό ή θεότητα.
- Στις εύπορες οικογένειες, συχνά οι τροφοί είχαν τον ρόλο του θηλασμού.
- Θεότητες όπως η Άρτεμη, η Αφροδίτη, η Ειλειθυία ή η Γαία έφεραν τον ρόλο της Κουροτρόφου.
Η απουσία αποκαλυπτικών συμβόλων αφήνει το μυστήριο άλυτο.
Η χρήση του δαχτυλιδιού
Το δαχτυλίδι φέρει σημάδια φθοράς, κάτι που δείχνει ότι φορέθηκε για χρόνια. Ίσως ανήκε στη νεκρή γυναίκα ή της δόθηκε ως μεταθανάτιο δώρο.
Αν ήταν προσωπικό της κόσμημα, η εικονογραφία ίσως συνδεόταν με την ίδια:
- Μητέρα εν ζωή
- Ή γυναίκα που επιθυμούσε να γίνει μητέρα
Πού μπορείτε να το δείτε
Το χρυσό δαχτυλίδι με αριθμό ευρετηρίου ΜΘ 5420 εκτίθεται στη μόνιμη έκθεση «Ο Χρυσός των Μακεδόνων», προθήκη 34, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
Συχνές Ερωτήσεις
Δείχνει μια γυναίκα να θηλάζει παιδί, σκηνή σπάνια στην αρχαία κοσμηματοποιία αλλά φορτισμένη με έντονη συναισθηματική δύναμη.
Χρονολογείται στα 330-320 π.Χ., δηλαδή στην ύστερη κλασική – πρώιμη ελληνιστική περίοδο.
Όχι με βεβαιότητα. Η σκηνή μπορεί να δείχνει μητέρα, τροφό ή θεϊκή Κουροτρόφο.
Στη μόνιμη έκθεση του ΑΜΘ, στην ενότητα «Ο Χρυσός των Μακεδόνων», προθήκη 34.
