Γοργίας ο Λεοντίνος: Ο σοφιστής που προσέγγισε τον μηδενισμό στην αρχαία Ελλάδα

Γοργίας ο Λεοντίνος: Η νοοτροπία και ο μηδενισμός στην αρχαία Ελλάδα

Ο Γοργίας ο Λεοντίνος ήταν κορυφαίος σοφιστής της αρχαίας Ελλάδας. Το έργο και η νοοτροπία του άλλαξαν τη φιλοσοφία και τη ρητορική. Αξίζει να αναλύσουμε τη σκέψη του και να εξετάσουμε αν βρέθηκε κοντά στον μηδενισμό.

Ποιος ήταν ο Γοργίας ο Λεοντίνος;

Ο Γοργίας γεννήθηκε στον Λεοντίνο της Σικελίας, περίπου το 485 π.Χ. Ταξίδεψε σε όλη την Ελλάδα. Δίδαξε ρητορική και φιλοσοφία σε πολλούς μαθητές. Οι μαθητές του τον θαύμαζαν για τη δύναμη του λόγου του. Όμως, η σκέψη του ήταν ακόμα πιο ριζοσπαστική.

Η φιλοσοφική του στάση

Ο Γοργίας τόλμησε να αμφισβητήσει τα πάντα. Στο έργο του «Περί του μη όντος», ανέπτυξε τρεις φράσεις που έγιναν διάσημες:

• Τίποτα δεν υπάρχει.
• Αν υπάρχει κάτι, δεν μπορούμε να το γνωρίσουμε.
• Αν το γνωρίζουμε, δεν μπορούμε να το εκφράσουμε.

Με αυτό τον τρόπο, ο Γοργίας προκάλεσε τα θεμέλια της φιλοσοφίας. Έθεσε υπό αμφισβήτηση τη γνώση, την ύπαρξη και τη γλώσσα. Επομένως, η στάση του είναι μοναδική στην ιστορία της φιλοσοφίας.

Η νοοτροπία του Γοργία

Ο Γοργίας ήταν οπαδός του σκεπτικισμού και της αμφισβήτησης. Αρνιόταν κάθε βεβαιότητα. Πίστευε πως όλα είναι σχετικά. Για τον ίδιο, η πραγματικότητα είναι απλή υπόθεση λόγου. Οι άνθρωποι κατασκευάζουν τις αλήθειες τους. Επίσης, ο λόγος μπορεί να δημιουργήσει ψευδαισθήσεις. Ο Γοργίας αξιοποιούσε τη ρητορική για να αποδείξει ότι κάθε άποψη μπορεί να παρουσιαστεί ως αληθινή.

Βρέθηκε ο Γοργίας κοντά στον μηδενισμό;

Ο όρος «μηδενισμός» δεν υπήρχε στην αρχαία Ελλάδα. Όμως, οι ιδέες του Γοργία προσεγγίζουν τον μηδενισμό. Αυτό συμβαίνει επειδή:

• Αμφισβητεί την ύπαρξη αντικειμενικής αλήθειας.
• Αρνείται την απόλυτη πραγματικότητα.
• Απορρίπτει το αμετάβλητο νόημα των λέξεων.

Παρ’ όλα αυτά, ο Γοργίας δεν προτείνει την καταστροφή των αξιών. Περισσότερο επιδιώκει να δείξει τη σχετικότητα και τη δύναμη του λόγου. Έτσι, μπορούμε να πούμε πως πλησίασε τη μηδενιστική στάση, αλλά δεν ήταν απόλυτος μηδενιστής όπως ο Νίτσε ή άλλοι νεότεροι φιλόσοφοι.

Γιατί ο Γοργίας ξεχωρίζει μέχρι σήμερα;

Ο Γοργίας ο Λεοντίνος τόλμησε να σκεφτεί διαφορετικά. Επηρέασε τους σοφιστές, τους σκεπτικούς και τη σύγχρονη σκέψη. Οι ιδέες του προκαλούν ακόμα συζήτηση για την αλήθεια, το νόημα και την ύπαρξη. Πολλοί σύγχρονοι φιλόσοφοι βλέπουν στο έργο του τις πρώτες ρίζες του φιλοσοφικού μηδενισμού.

Συμπέρασμα

Ο Γοργίας ο Λεοντίνος έφερε την αμφισβήτηση στο προσκήνιο. Έτσι, ο Γοργίας διαμόρφωσε νοοτροπία και διδασκαλία που άγγιζαν τα όρια του μηδενισμού. Ωστόσο, δεν τα ξεπέρασε όμως ποτέ πλήρως. Γι’ αυτό, το έργο του παραμένει πολύτιμο για κάθε αναζήτηση γύρω από το νόημα, τη γλώσσα και τη γνώση.