Εισαγωγή
Ο διαλογισμός συχνά θεωρείται ανατολική πρακτική. Όμως, τα κείμενα της αρχαίας Ελλάδας αποδεικνύουν ότι είχε βαθιές ρίζες και στον ελληνικό πολιτισμό. Πολλοί φιλόσοφοι ασχολήθηκαν με την πνευματική συγκέντρωση και την αυτογνωσία. Ας δούμε πώς ο διαλογισμός εμφανίστηκε στην Ελλάδα.
Ορισμός του Διαλογισμού
Ο διαλογισμός είναι πνευματική συγκέντρωση. Περιλαμβάνει χαλάρωση, απομάκρυνση σκέψεων και εξωτερικών ερεθισμάτων. Στόχος του είναι η γνώση και η εμπειρία, χωρίς τις αισθήσεις ή άλλες πηγές πληροφόρησης. Επιπλέον, βοηθά στη χαλάρωση και την ευεξία.
Διαλογισμός και Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι
Σωκράτης και Διαλογισμός
Ο Πλάτωνας στο «Συμπόσιο» περιγράφει τον Σωκράτη να διαλογίζεται συχνά.
Παραμερίζει σε ήσυχα σημεία και στέκεται ακίνητος για ώρα.
Ο Αλκιβιάδης διηγείται πως ο Σωκράτης στεκόταν μια ολόκληρη μέρα σε περισυλλογή, ακόμη και κατά τη διάρκεια της μάχης.
Αφού τελείωνε, προσευχόταν και συνέχιζε την ημέρα του.
«Αξίζει να ακούσετε τι έκαμε ο Σωκράτης στην εκστρατεία… στεκόταν από την αυγή ως τη νέα αυγή. Έπειτα προσευχήθηκε στον Ήλιο και έφυγε.»
(Πλάτων, Συμπόσιο 220C)
Ο Σωκράτης για τη Γαλήνη του Νου
Στον «Φαίδωνα», ο Σωκράτης τονίζει ότι η ψυχή συλλογίζεται καλύτερα όταν απομονώνεται από τα ερεθίσματα του σώματος.
Όταν ο νους ησυχάζει, τότε έρχεται πραγματική κατανόηση.
«Η ψυχή συλλογίζεται άριστα όταν απομονώνεται όσο το δυνατόν περισσότερο μέσα στον εαυτό της.»
(Πλάτων, Φαίδων 65c-d)
Οραματικές Περιγραφές και Αυτογνωσία
Ο Σωκράτης περιγράφει τη γη σαν πολύχρωμη σφαίρα, γεμάτη ζωή και φως, όταν την παρατηρεί από «ψηλά».
Η οραματική σκέψη και ο διαλογισμός συνδέονταν με την κατανόηση της φύσης και της ύπαρξης.
Ο Πυθαγόρας και ο Νέος Πυθαγορισμός
Ο Πυθαγόρας και οι οπαδοί του έδωσαν έμφαση στην αυτογνωσία μέσω της αυτοκάθαρσης.
Ο Ιάμβλιχος αναφέρει ότι ο Πυθαγόρας μπορούσε να μένει ακίνητος και άσιτος για μέρες, βυθισμένος σε διαλογισμό.
Το ίδιο μαρτυρούν και τα «Χρυσά Έπη» του Πυθαγόρα, όπου τονίζεται η αυτοκριτική πριν τον ύπνο:
«Μην επιτρέψεις στα μάτια σου ύπνο πριν εξετάσεις τρεις φορές τις πράξεις της ημέρας…»
(Ιεροκλέους «Χρυσά Έπη»)
Διαλογισμός: Αυτογνωσία και Ελευθερία
Ο διαλογισμός δεν είναι απόσυρση από τη ζωή.
Είναι μέθοδος αυτογνωσίας.
Όταν κατανοούμε τον εαυτό μας σε βάθος, έρχεται γαλήνη και αληθινή σιωπή του νου.
Η αληθινή σιωπή δεν επιβάλλεται.
Δεν είναι αποτέλεσμα φόβου ή συμμόρφωσης.
Εμφανίζεται μόνο όταν το «εγώ» κατανοηθεί και σταματήσει να παρεμβαίνει.
Αυτός είναι ο πραγματικός διαλογισμός.
Συμπέρασμα
Ο διαλογισμός στην αρχαία Ελλάδα είχε βαθιά πνευματική σημασία.
Οι φιλόσοφοι όπως ο Σωκράτης και ο Πυθαγόρας έδωσαν έμφαση στην αυτογνωσία, την εσωτερική γαλήνη και τη σύνδεση με το Όλον.
Ο διαλογισμός δεν είναι ξένος προς την ελληνική παράδοση.
Αντίθετα, υπήρξε θεμέλιο για τη φιλοσοφική σκέψη και την αναζήτηση της αλήθειας.
