Ποια ήταν η Αφροδίτη στην ελληνική μυθολογία;
Η Αφροδίτη ήταν μία από τις πιο αμφιλεγόμενες θεότητες της αρχαίας Ελλάδας. Άλλοτε παρουσιάζεται ως στοργική μητέρα, άλλοτε ως άπιστη σύζυγος και άλλοτε ως θεά που προκαλεί καταστροφές από θυμό ή ζήλια. Η παρουσία της διατρέχει πλήθος μύθων, από τον Τρωικό Πόλεμο έως τον έρωτα του Έρωτα με την Ψυχή.
Η γέννηση της Αφροδίτης
Υπάρχουν δύο εκδοχές για τη γέννησή της:
- Ο Ησίοδος αναφέρει ότι γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας, όταν τα κομμένα γεννητικά όργανα του Ουρανού έπεσαν στα νερά.
- Ο Όμηρος τη θεωρεί κόρη του Δία και της Διώνης.
Αυτή η αντίφαση οδήγησε τους φιλοσόφους να μιλήσουν για δύο Αφροδίτες: την Ουρανία (ουράνια αγάπη) και την Πανδήμο (γήινος έρωτας).
Ο ρόλος της στον Τρωικό Πόλεμο
Η Αφροδίτη έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην έναρξη του Τρωικού Πολέμου. Στον διαγωνισμό της «μήλου της έριδος», υποσχέθηκε στον Πάρη την ωραιότερη γυναίκα του κόσμου, την Ελένη. Η αρπαγή της από τη Σπάρτη προκάλεσε την πολυετή σύγκρουση ανάμεσα σε Έλληνες και Τρώες. Έτσι, η θεά του έρωτα εμφανίζεται ως δύναμη καταστροφής, αδιαφορώντας για τις συνέπειες.
Αφροδίτη ως μητέρα και προστάτιδα
Παρά τις αντιφάσεις της, η Αφροδίτη παρουσιάζεται και ως στοργική μητέρα. Προστατεύει τον γιο της Αινεία στην Αινειάδα, ενώ αργότερα η λατρεία της στη Ρώμη την ανέδειξε σε μητέρα του ίδιου του ρωμαϊκού έθνους (Venus Genetrix). Αυτός ο ρόλος ενίσχυσε την πολιτική και στρατιωτική της διάσταση.
Ζήλια και σκληρότητα
Η σχέση της με την Ψυχή δείχνει την άλλη πλευρά της θεάς. Η Αφροδίτη ζήλεψε την ομορφιά της και την υπέβαλε σε σκληρές δοκιμασίες. Επίσης, στην ιστορία του Ιππόλυτου, η θεά τιμωρεί έναν νέο που περιφρόνησε τον έρωτα, οδηγώντας τον στον θάνατο. Αυτές οι ιστορίες τονίζουν την εκδικητική και αδυσώπητη φύση της.
Από την Ανατολή στην Ελλάδα
Οι ρίζες της Αφροδίτης δεν βρίσκονται στην Μυκηναϊκή Ελλάδα, αλλά στη Φοινίκη. Η θεά Αστάρτη, λατρευόμενη στη Μεσοποταμία ως Ιστάρ, πέρασε μέσω των φοινικικών εμπορικών δρόμων στην Κύθηρα και στη Σπάρτη. Εκεί, η Αφροδίτη είχε αρχικά και πολεμικό χαρακτήρα (Αφροδίτη Αρεία), στοιχείο που αργότερα περιορίστηκε από τον υπόλοιπο ελληνικό κόσμο.
Διπλή φύση και μεταμορφώσεις
Η Αφροδίτη είχε πολλές όψεις:
- Αφροδίτη Ουρανία: προσωποποίηση της ανώτερης, πνευματικής αγάπης.
- Αφροδίτη Πανδήμος: θεά της σαρκικής έλξης και της καθημερινής αγάπης.
- Αφροδίτη Αρεία: πολεμική θεά, κυρίως στη Σπάρτη και την Κύθηρα.
Αυτή η πολλαπλότητα εξηγεί τις αντιφάσεις της, από θεά της αγάπης έως θεά που προκαλεί πόλεμο.
Η Αφροδίτη στη Ρώμη
Στη ρωμαϊκή παράδοση έγινε γνωστή ως Αφροδίτη-Αφροδίτη Γενέτειρα (Venus Genetrix), μητέρα του Αινεία και κατ’ επέκταση του ρωμαϊκού έθνους. Η πολιτική της διάσταση ενισχύθηκε, και η λατρεία της συνδέθηκε με την εξουσία και τη δύναμη.
