Εισαγωγή
Με πρόσφατη ανακοίνωση, η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας (ΕΠΣ) έδωσε απάντηση στο Δελτίο Τύπου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) σχετικά με τα ευρήματα του σπηλαίου Πετραλώνων. Η ΕΠΣ τονίζει ότι οι ισχυρισμοί του ΑΠΘ περιέχουν ανακρίβειες και παραλείψεις, ενώ υπογραμμίζει ότι η διαχείριση και η προστασία του σπηλαίου γίνονται αποκλειστικά από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Το ζήτημα της δημοσίευσης στο Journal of Human Evolution
Η αντιπαράθεση ξεκίνησε με αφορμή τη δημοσίευση των Falguères et al. (2025) στο Journal of Human Evolution. Η μελέτη χρονολόγησε δείγματα από το σπήλαιο με τη μέθοδο Ουρανίου-Θορίου. Σύμφωνα με το ΑΠΘ, δεν είναι σαφές αν το δείγμα που σχετίζεται με το κρανίο των Πετραλώνων προέρχεται πράγματι από αυτό.
Η ΕΠΣ, ωστόσο, διευκρινίζει ότι η δειγματοληψία έγινε με άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού, υπό την εποπτεία του διευθυντή της Εφορείας Α. Ντάρλα και του Γάλλου ειδικού Ch. Falgueres. Επιπλέον, προστέθηκε και παλαιότερο δείγμα που είχε δοθεί ήδη από τη δεκαετία του 1980 στο Institut de Paléontologie Humaine από τον καθηγητή Ι. Μελέντη του ΑΠΘ. Όλα αυτά, τονίζει η ΕΠΣ, καταγράφονται με σαφήνεια στο παράρτημα της δημοσίευσης, το οποίο φαίνεται ότι το ΑΠΘ αγνόησε ή απέκρυψε.
Η χρήση του σπηλαίου από τον άνθρωπο
Η ΕΠΣ υπενθυμίζει ότι οι πρόσφατες ανασκαφές απέδειξαν πως το σπήλαιο Πετραλώνων χρησιμοποιήθηκε από τον άνθρωπο για περίπου 300.000 χρόνια. Τα ευρήματα περιλαμβάνουν λίθινα εργαλεία και οστά ζώων, τα οποία αποδεικνύουν μακροχρόνια ανθρώπινη παρουσία.
Αυτά τα αντικείμενα εκτίθενται σήμερα στο ανακαινισμένο Μουσείο Πετραλώνων αλλά και στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Έχουν επίσης παρουσιαστεί σε διεθνή συνέδρια και δημοσιεύσεις. Η ΕΠΣ σημειώνει ότι το γεγονός πως βρέθηκε μόνο ένα ανθρώπινο κρανίο δεν μειώνει τη σημασία της ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο.
Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ευρημάτων
Ένα από τα βασικά σημεία της ανακοίνωσης αφορά το θέμα της ιδιοκτησίας των ευρημάτων. Η ΕΠΣ υπενθυμίζει ότι σύμφωνα με τον αρχαιολογικό νόμο 4858/2021, όλα τα παλαιοντολογικά και αρχαιολογικά ευρήματα που σχετίζονται με τον άνθρωπο ανήκουν στο Ελληνικό Δημόσιο και είναι εκτός συναλλαγής.
Μάλιστα, στο πρωτόκολλο παραλαβής του 1960 αναφέρεται ρητά ότι τα ευρήματα παραδόθηκαν στο ΑΠΘ μόνο για μελέτη και διαφύλαξη, με την υποχρέωση επιστροφής τους ώστε να εκτεθούν σε μουσείο της κοινότητας. Σήμερα, το σύγχρονο Μουσείο Πετραλώνων καλύπτει αυτόν τον σκοπό.
Ντα Βίντσι και ο Σεισμός της Ρόδου: Η Μυστική Σύνδεση του 1481 – Αρχαία Ελληνικά
Ανασκαφές στο Καραhöyük: Σφραγίδα αετοκέφαλου ανθρώπου και γραφίδα 2.000 ετών – Αρχαία Ελληνικά
Συμπέρασμα
Η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας καταλήγει ότι οι θέσεις του ΑΠΘ είναι ατεκμηρίωτες και παραπλανητικές. Αντιθέτως, τα ευρήματα του σπηλαίου Πετραλώνων, υπό την ευθύνη του Υπουργείου Πολιτισμού, αποδεικνύουν τη μακραίωνη ανθρώπινη παρουσία και έχουν πλέον τη θέση που τους αξίζει σε σύγχρονα μουσεία.
