Εκθεσιακό ντεμπούτο για τα αριστουργήματα της Μυκηναϊκής Πύλου: Ο Πολεμιστής με τον Γρύπα στο Μουσείο Getty του Λος Άντζελες

Εξαιρετικά αντικείμενα από τις πρωτοποριακές αρχαιολογικές ανασκαφές του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι (UC) στον μυκηναϊκό πολιτισμό της Ελλάδας θα εκτεθούν για πρώτη φορά στη Βόρεια Αμερική, στο Μουσείο J. Paul Getty του Λος Άντζελες.

Το Βασίλειο της Πύλου: Οι Πολεμιστές-Ηγεμόνες της Αρχαίας Ελλάδας

Η έκθεση παρουσιάζει περισσότερα από 230 έργα τέχνης και αντικείμενα από τη Μεσσηνία, μια περιοχή-κλειδί του μυκηναϊκού πολιτισμού που άκμασε πριν από 3.500 χρόνια.

Η ανακάλυψη του «Πολεμιστή με τον Γρύπα»

Κέντρο της έκθεσης αποτελεί η συγκλονιστική ανακάλυψη του 2015, ο ασύλητος τάφος ενός μυκηναίου ηγεμόνα στην Πύλο, που ήρθε στο φως από την ερευνητική ομάδα της UC με επικεφαλής τη Sharon Stocker (Senior Research Associate) και τον καθηγητή Jack Davis (Carl W. Blegen Professor of Greek Archaeology).

Ο τάφος ονομάστηκε «Τάφος του Πολεμιστή με τον Γρύπα» εξαιτίας ενός ελεφάντινου αγγείου που απεικονίζει έναν μυθικό γρύπα να μάχεται με λιοντάρι. Η ανακάλυψη αυτή θεωρείται μία από τις σημαντικότερες των τελευταίων πενήντα ετών στην Ελλάδα.

«Η αγωνία κορυφωνόταν όσο πλησιάζαμε στον ταφικό θάλαμο. Δύσκολα τολμούσαμε να ελπίζουμε ότι είχαμε βρει ασύλητο τάφο», δήλωσε η Stocker, συνδιευθύντρια των ανασκαφών.

Ο Davis πρόσθεσε:

«Το αποτέλεσμα ξεπέρασε κάθε προσδοκία – πρόκειται για ευρήματα που αναδιαμορφώνουν την ιστορία του μυκηναϊκού πολιτισμού».

Τάφος του Πολεμιστή με τον Γρύπα (Griffin Warrior Tomb Artifacts)
Πηγή: University of Cincinnati News

Τα ανεκτίμητα ευρήματα της Πύλου

Τα τελευταία δέκα χρόνια, οι Stocker και Davis ανέσυραν, κατέγραψαν και συντήρησαν χιλιάδες αντικείμενα από τον τάφο, όπως όπλα, πανοπλίες και κοσμήματα. Ξεχωρίζει η περίφημη Πέτρα της Μάχης της Πύλου (Pylos Combat Agate), μία σφραγιδόλιθος τόσο περίτεχνα χαραγμένος, που το περιοδικό Archaeology χαρακτήρισε ως «αριστούργημα της Εποχής του Χαλκού».

Ο καθηγητής Daniel Markovich, επικεφαλής του τμήματος Κλασικών Σπουδών στο UC, περιέγραψε τον σφραγιδόλιθο ως «ένα οπτικό θαύμα», σημειώνοντας ότι «ζωντανεύει με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο τον κόσμο της ομηρικής ποίησης».

Η πρώτη μεγάλη έκθεση για τους Μυκηναίους στη Βόρεια Αμερική

Η έκθεση, που θα διαρκέσει από τις 27 Ιουνίου 2025 έως τις 12 Ιανουαρίου 2026 στο Getty Villa Museum, αποτελεί την πρώτη μεγάλη έκθεση στη Βόρεια Αμερική αφιερωμένη στον μυκηναϊκό πολιτισμό. Εστιάζει στη Μεσσηνία ως ένα ζωντανό κέντρο του μυκηναϊκού κόσμου κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (1700–1070 π.Χ.), όπου κυριαρχούσαν ισχυροί πολεμιστές-άρχοντες που ίδρυσαν το βασίλειο της Πύλου.

Getty Villa Museum, Λος Άντζελες (Getty Villa Exterior)

Το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι και το Ανάκτορο του Νέστορα

Η έκθεση αναδεικνύει και τη μακρά παράδοση του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι στις ανασκαφές της Πύλου, που ξεκινά το 1939 με την ανακάλυψη του Ανακτόρου του Νέστορα από τον Carl Blegen και τον Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη. Η ανακάλυψη αυτή ταύτισε την «αμμώδη Πύλο» των ομηρικών επών με την πραγματική τοποθεσία και αποκάλυψε το καλύτερα διατηρημένο μυκηναϊκό ανάκτορο της ηπειρωτικής Ελλάδας, ενώ έφερε στο φως πινακίδες με τη γραφή Γραμμική Β΄ – την αρχαιότερη μορφή της ελληνικής γλώσσας.

Δηλώσεις και σημασία της έκθεσης

Ο διευθυντής του Μουσείου Getty, Timothy Potts, δήλωσε:

«Είμαστε ενθουσιασμένοι που το Getty Villa θα είναι το πρώτο μουσείο εκτός Ευρώπης που θα παρουσιάσει στους επισκέπτες την τέχνη και τον πολιτισμό των Μυκηναίων, των πρώτων Ελλήνων ομιλούντων της αρχαιότητας, που δημιούργησαν μερικά από τα πιο εντυπωσιακά ταφικά και ανακτορικά μνημεία της Ύστερης Εποχής του Χαλκού».

Ευχαρίστησε επίσης για τη στενή συνεργασία και τις γενναιόδωρες παραχωρήσεις δανείων το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι.

Εργαλεία και ευρήματα από τον τάφο του Πολεμιστή με τον Γρύπα. Πηγή: Hyperallergic / Wikimedia Commons

Τα εκθέματα και οι νέες ανακαλύψεις

Η έκθεση παρουσιάζει τον ανεπτυγμένο πολιτισμό των Μυκηναίων μέσα από τέσσερις ενότητες, αναδεικνύοντας την τεχνολογική και καλλιτεχνική πρόοδο και την οργάνωση της διοίκησης με γραπτά αρχεία. Αποκαλύπτει επίσης τη στενή σχέση με τους Μινωίτες της Κρήτης, χάρη στα μινωικά αντικείμενα που βρέθηκαν σε μυκηναϊκούς τάφους.

Στα επόμενα τμήματα παρουσιάζονται νεότερες ανακαλύψεις του UC, όπως οι δύο χρυσοφόροι θολωτοί τάφοι που βρέθηκαν το 2018 κοντά στο Ανάκτορο του Νέστορα και φώτισαν περαιτέρω τα δίκτυα εμπορίου και ταφικών εθίμων της Πύλου.

Διακρίσεις και διεθνής αναγνώριση

Το έργο των Stocker και Davis έχει αναγνωριστεί διεθνώς, με διακρίσεις όπως τον τίτλο του Διοικητή του Τάγματος του Φοίνικα από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας το 2019 και το Χρυσό Μετάλλιο του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Αμερικής για τον Davis το 2020. Και οι δύο, μαζί με τον Carl Blegen, έχουν ανακηρυχθεί επίτιμοι δημότες Πύλου.

Επόμενοι σταθμοί της έκθεσης

Μετά το Getty, η έκθεση θα φιλοξενηθεί στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών το 2026.

Πηγή: Το άρθρο βασίζεται σε ανακοίνωση του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι σχετικά με την έκθεση.