🐎 Ο Ιππέας του Αρτεμισίου: Ένα Σπάνιο Χάλκινο Αριστούργημα
🔍 Το Έργο και η Ιστορική του Αξία
Ο Ιππέας του Αρτεμισίου, γνωστός και ως Τζόκεϊ του Αρτεμισίου ή μικρός ιππέας του Αρτεμισίου, αποτελεί ένα μεγάλο ελληνιστικό χάλκινο άγαλμα. Χρονολογώντας το γύρω στο 150–140 π.Χ., ο καλλιτέχνης δημιούργησε τη σπάνια αυτή σύνθεση, που απεικονίζει ένα νεαρό αγόρι να ιππεύει ένα άλογο. Κατά συνέπεια, το άγαλμα αυτό είναι ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα αυθεντικά χάλκινα έργα της Αρχαίας Ελλάδας. Και επιπλέον, ένα μοναδικό δείγμα αγωνιστικού αλόγου στην Ελληνική γλυπτική. Οι περισσότεροι αρχαίοι χάλκινοι ανδριάντες χάθηκαν, καθώς οι άνθρωποι τους έλιωναν για να χρησιμοποιήσουν τις πρώτες ύλες τους λίγο μετά τη δημιουργία τους. Ωστόσο, αυτό το άγαλμα μπόρεσε να σωθεί χάρη σε ένα ναυάγιο κατά την αρχαιότητα, για να ανακαλυφθεί τελικά στον εικοστό αιώνα. Πιθανότατα, κάποιος πλούσιος αφιέρωσε το άγαλμα στους θεούς, τιμώντας έτσι νίκες σε ιπποδρομίες, όπως ίσως στον αγώνα μονού αλόγου (κέλης). Μολαταύτα, ο καλλιτέχνης παραμένει άγνωστος.
🌊 Η Ανακάλυψη στο Αρτεμίσιο και η Προέλευση
Το άγαλμα ήταν σε ένα ναυάγιο που εντόπισαν στα ανοιχτά του ακρωτηρίου Αρτεμίσιο, στη βόρεια Εύβοια, το 1926. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές ανέσυραν από το ίδιο ναυάγιο και τμήματα του φημισμένου Ποσειδώνα του Αρτεμισίου. Οι πρώτες εργασίες έφεραν στην επιφάνεια τα αρχικά μέρη του έφιππου αγάλματος το 1928, και ακολούθησε η εύρεση περισσότερων κομματιών το 1936 ή/και το 1937. Έτσι, οι αρχαιολόγοι και συντηρητές συναρμολόγησαν ξανά τον Ιππέα του Αρτεμισίου, αποκαθιστώντας την ουρά και το σώμα του αλόγου. Τέλος, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα φιλοξενεί και εκθέτει το έργο στο κοινό από το 1972.
Όσον αφορά την προέλευση, ο αρχικός καλλιτέχνης και οι συνθήκες δημιουργίας διαφεύγουν της γνώσης μας. Εντούτοις, ο Σον Χέμινγουεϊ έχει προτείνει μία ενδιαφέρουσα θεωρία: ο Ρωμαίος στρατηγός Μούμμιος λεηλάτησε το άγαλμα από την Κόρινθο το 146 π.Χ., κατά τη διάρκεια του Αχαϊκού Πολέμου, και το έδωσε στον Άτταλο. Ωστόσο, το έργο χάθηκε κατά τη μεταφορά του προς την Πέργαμο.
🎨 Σχεδιασμός, Κατασκευή και Χαρακτηριστικά
Ο καλλιτέχνης έφτιαξε το έφιππο άγαλμα περίπου σε φυσικό μέγεθος (2,9 μέτρα μήκος και 2,1 μέτρα ύψος). Χύτευσαν το άγαλμα σε κομμάτια, χρησιμοποιώντας την τεχνική του έμμεσου χαμένου κεριού, και συναρμολόγησαν τα τμήματα με συγκόλληση ροής. Βεβαίως, κάποια μέρη λείπουν σήμερα, όπως το μαστίγιο και τα ηνία του αναβάτη, καθώς και το χαλινάρι του αλόγου.
Εξίσου σημαντικό, ο καλλιτέχνης απέδωσε το άλογο και τον αναβάτη του με εξαιρετικό ρεαλισμό, δείχνοντας τους σαν να πετάγονται στη μέση του καλπασμού.. Τα πίσω πόδια είναι στο έδαφος, ενώ τα μπροστινά πόδια είναι στον αέρα. Ο μπρούτζος στα πίσω πόδια είναι παχύτερος, υποδεικνύοντας ότι αυτά λειτουργούσαν ως το κύριο μέσο στήριξης του αγάλματος. Επιπλέον, μία εικόνα της θεάς Νίκης υπάρχει στον δεξιό μηρό του αλόγου, κρατώντας ένα στεφάνι με υψωμένα χέρια.. Ένα τυπικό σημάδι των αλόγων κούρσας στην Αρχαία Ελλάδα.
Το άλογο κάνει τον αναβάτη του, ένα αγόρι ύψους μόλις 84 εκατοστών και ίσως 10 ετών, να μοιάζει μικροσκοπικός. Με βάση τη φυσιογνωμία του και το αυθεντικό μαύρο πατιναρισμένο χρώμα της επιφάνειας.. Υποθέτουμε ότι το αγόρι είχε καταγογή πιθανώς από την Αφρική. Παρόλα αυτά, το χτένισμά του δείχνει ελληνικό, υπονοώντας μικτή κληρονομιά. Το παιδί ιππεύει χωρίς σέλα, φοράει σανδάλια και κοντό χιτώνα, και κοιτάζει πίσω πάνω από τον αριστερό του ώμο. Συνοψίζοντας, ο Ιππέας του Αρτεμισίου αποτελεί ένα ανεκτίμητο παράδειγμα της ρεαλιστικής ικανότητας της Ελληνιστικής γλυπτικής, αιχμαλωτίζοντας τη δράση και τη δυναμική της ιπποδρομίας.
