Ο Κούρος του Απόλλωνα: Αρχαίο Μυστήριο και Ιστορική Κληρονομιά της Νάξου

Το Μυστήριο του Ξαπλωμένου Γίγαντα

Ο «Κούρος του Απόλλωνα», ένα αρχαίο Μυστήριο και ένα από τα πιο αινιγματικά αρχαιολογικά ευρήματα της Νάξου. Με μήκος που ξεπερνά τα 10,7 μέτρα και ηλικία άνω των 3.000 ετών. Αυτό το μνημείο απαράμιλλης αξίας προκαλεί τους επιστήμονες, ενώ αποτελεί απλώς ένα δημοφιλές σημείο για τους τουρίστες. Αν και είναι μία ώρα μακριά από το λιμάνι της Χώρας, εκατοντάδες επισκέπτες συρρέουν καθημερινά με ιδιωτικά μέσα και πούλμαν. Μια καφέ πινακίδα μας λέει για τον αρχαιολογικό χώρο, ωστόσο δεν υπάρχουν προστατευτικά μέτρα ή οδηγίες για τη σωστή χρήση του.

Η Βεβήλωση ενός Αρχαίου Θησαυρού

Δυστυχώς, η έλλειψη προστασίας έχει οδηγήσει στην καθημερινή βεβήλωση και φθορά αυτού του μοναδικού αρχαίου αγάλματος. Για παράδειγμα, οι τουρίστες ανεβαίνουν συχνά στον λαξευμένο βράχο. Μάλιστα, ποζάρουν καθιστοί ή όρθιοι πάνω στο κεφάλι, το στήθος ή τα πόδια του Κούρου για να τραβήξουν την τέλεια φωτογραφία. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότι κανείς δεν τους λέει να μην αγγίζουν και να περπατούν πάνω στο άγαλμα. Ως αποτέλεσμα, αυτός ο αρχαίος «γίγαντας» να παθαίνει φθορές συνεχώς, χάνοντας ένα κομμάτι της ιστορίας του καθημερινά.

Το Λατομείο του Απόλλωνα: Η Καρδιά της Μαρμαρογλυπτικής

Η Νάξος είναι η γενέτειρα της μαρμαρογλυπτικής, μίας από τις σημαντικότερες τέχνες της αρχαιότητας. Πράγματι, από τα λατομεία του νησιού, οι αρχαίοι Έλληνες άρχισαν να εκμεταλλεύονται το μάρμαρο και να δίνουν ζωή στους πρώτους κούρους. Ειδικότερα, ένα από τα δύο αρχαία λατομεία είναι στη βόρεια Νάξο, πάνω από τον οικισμό του Απόλλωνα.

Η τοποθεσία ήταν ιδανική, καθώς η μικρή απόσταση από τη θάλασσα διευκόλυνε την μεταφορά των μαρμάρων στην κοντινή Δήλο. Πολύ σύντομα, το λατομείο του Απόλλωνα μετατράπηκε στον κύριο προμηθευτή του ιερού νησιού. Η συνεχής μεταφορά πρώτων υλών όσο και έτοιμων γλυπτών εξηγεί γιατί σήμερα δεν έχουν απομείνει πολλά αρχαία κειμήλια στο λατομείο. Όλα τα έργα τέχνης που έγιναν εκεί είναι στη Δήλο και σε άλλα σημαντικά ιερά. Εκτός από τον Κούρο του Απόλλωνα.

Ο Μυστηριώδης Κούρος: Περισσότερο Διόνυσος παρά Απόλλωνας

Είναι για ένα κολοσσιαίο γλυπτό, με ύψος που υπερβαίνει τα 10,5 μέτρα. Οι αρχαιολόγοι υπολογίζουν ότι η λάξευσή του ξεκίνησε τον 6ο αιώνα π.Χ.. Ωστόσο, για άγνωστους λόγους, δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και δεν αποκολλήθηκε από το έδαφος. Μέχρι σήμερα, παραμένει λαξευμένος σε έναν βράχο, κοντά στο λατομείο. Τα χαρακτηριστικά του είναι καθαρά: ένας άνδρας με μανδύα και γενειάδα. Η όψη του διαφέρει σημαντικά από το πρότυπο του αρχαϊκού κούρου που έχουμε στο μυαλό μας.

Πολλοί θεωρούν ότι το όνομα «Κούρος του Απόλλωνα» είναι παραπλανητικό. Αυτό συμβαίνει επειδή, παρότι στέκεται ευθυτενής, με τα μπράτσα κολλημένα στο σώμα και το αριστερό πόδι ελαφρώς μπροστά, εντούτοις τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του αγάλματος δεν συμφωνούν με αυτά των κούρων. Για παράδειγμα, φοράει έναν μακρύ μανδύα που καλύπτει το καλοσχηματισμένο σώμα του. Επιπλέον, η θέση των χεριών του κάτω από τους αγκώνες διαφέρει από την τυπική. Επιπλέον, η γενειάδα και η μακριά του κόμη υποδηλώνουν ότι δεν μάλλον δεν ήταν για νεαρό άνδρα.

Οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν ότι η επικρατέστερη εκδοχή είναι πως το άγαλμα απεικονίζει τον θεό Διόνυσο. Το κεφάλι, η ενδυμασία και η στάση του σώματος μοιάζουν με τη συνήθη απεικόνιση του θεού εκείνη την εποχή. Πιθανότατα, το δεξί του χέρι ήταν για να κρατά έναν κάνθαρο. Ένα αρχαίο σκεύος πόσης κρασιού, γεγονός που εξηγεί την κλίση του προς τα εμπρός. Ωστόσο, υπάρχουν αναπάντητα πολλά κρίσιμα ερωτήματα. Για πού ήταν αυτό το τεράστιο άγαλμα; Ποιος το παρήγγειλε; Και γιατί δεν τελείωσε ποτέ;

Το Αίνιγμα της Ημιτελούς Δημιουργίας

Στη Νάξο υπάρχουν και άλλοι δύο ημιτελείς κούροι. Το μέγεθός τους όμως είναι σαφώς μικρότερο και οι λόγοι της εγκατάλειψής τους πιο προφανείς. Οι κούροι στο Φλεριό, ο ένας εύκολα προσβάσιμος και ο άλλος στο κοντινό «Φαράγγι». Πιθανότατα εγκαταλείφθηκαν λόγω σοβαρών ζημιών στην τελική φάση της κατασκευής τους. Αυτός ήταν ένας από τους κύριους λόγους που αγάλματα αυτού του μεγέθους λαξεύονταν πάνω στον βράχο πριν την αποκόλλησή τους.

Ο «Κούρος του Απόλλωνα» παραμένει το Μυστήριο της Νάξου. Παρόλο που δεν φέρει «τραυματισμούς», δεν έφυγε ποτέ από το σημείο. Είναι άγρυπνος φύλακας του αρχαίου λατομείου, ωστόσο πλέον είναι στο έλεος από την τουριστική πίεση και την έλλειψη επαρκούς προστασίας.

Πώς πιστεύετε ότι θα μπορούσε να επιτευχθεί η καλύτερη προστασία αυτού του μοναδικού αρχαιολογικού μνημείου;