Μυκηναίοι και Χετταίοι: Το μυστήριο του Ahhiyawa και οι σχέσεις της Ύστερης Εποχής του Χαλκού

Η μυστηριώδης σχέση των Χετταίων με τους Μυκηναίους: Τα μυστικά του Ahhiyawa

Κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (1500-1200 π.Χ.), υπήρχαν πέντε ισχυρά βασίλεια στην αρχαία Εγγύς Ανατολή. Τα βασίλεια αυτά ονομάζονται «Μεγάλοι Πέντε». Ήταν η Αίγυπτος, η Μιτάννι, η Κασσιτική Βαβυλωνία, η Αυτοκρατορία των Χετταίων και αργότερα η Ασσυρία. Οι Μυκηναϊκές πόλεις-κράτη δεν περιλαμβάνονταν σε αυτά. Ο λόγος ήταν η γεωγραφική τους απόσταση από την περιοχή.

Ωστόσο, τη δεκαετία του 1920, ο Ελβετός ερευνητής Emil Forrer ισχυρίστηκε πως οι Μυκηναίοι διατηρούσαν σχέσεις με τους Χετταίους, με βάση την ύπαρξη ενός μυστηριώδους ονόματος στα χεττιτικά κείμενα: Ahhiyawa. Ο Forrer υποστήριξε πως το Ahhiyawa ταυτίζεται με το ομηρικό όνομα «Αχαιοί», δηλαδή τους Μυκηναίους.

Ahhiyawa: Το μυστήριο όνομα των Χετταίων

Το όνομα Ahhiyawa εμφανίζεται μόνο σε χεττιτικά κείμενα. Δεν αναφέρεται ποτέ στα πολυάριθμα αιγυπτιακά, βαβυλωνιακά ή ασσυριακά έγγραφα, γεγονός που προσθέτει μυστήριο. Από τα συμφραζόμενα προκύπτει πως το Ahhiyawa ήταν ένα ισχυρό βασίλειο, του οποίου η ακριβής τοποθεσία παραμένει ασαφής.

Η περίπτωση της Μιλήτου

Στις αρχές του 16ου αιώνα π.Χ., Μινωίτες άποικοι από την Κρήτη ίδρυσαν την πόλη της Μιλήτου (Millawanda) στη Μικρά Ασία. Γύρω στο 1400 π.Χ., οι Χετταίοι έθεσαν υπό τον έλεγχό τους την περιοχή αυτή, που έγινε αφορμή για επαφές, ίσως και συγκρούσεις, με τους Μυκηναίους από την απέναντι πλευρά του Αιγαίου.

Η επιστολή του Ταβαγκαλάβα: Μια πολύτιμη ένδειξη

Ένα από τα ισχυρότερα στοιχεία για τη σχέση Μυκηναίων-Χετταίων είναι η επιστολή του Ταβαγκαλάβα (13ος αιώνας π.Χ.). Σε αυτή την επιστολή, ο Χετταίος βασιλιάς Χατουσίλις Γ΄ απευθύνεται στον βασιλιά του Ahhiyawa, αποκαλώντας τον «αδελφό μου», όρος που χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά ανάμεσα στους ηγεμόνες των Μεγάλων Πέντε. Αυτό σημαίνει ότι οι Χετταίοι θεωρούσαν το Ahhiyawa ισότιμο αντίπαλο.

Η επιστολή αφορά τις ενέργειες ενός επαναστάτη, του Πιγιαμαράντου, που δραπέτευε στο Ahhiyawa μετά από επιθέσεις κατά των Χετταίων. Ο Χατουσίλις ζητά τη βοήθεια του βασιλιά του Ahhiyawa ώστε να περιορίσει τον Πιγιαμαράντου, αποδεικνύοντας έτσι την πολιτική και στρατιωτική επιρροή του μυστηριώδους βασιλείου.

Πού βρισκόταν το Ahhiyawa;

Οι ερευνητές αναρωτιούνται για την ακριβή θέση του Ahhiyawa. Πιθανές επιλογές είναι τα μεγάλα μυκηναϊκά κέντρα: Μυκήνες, Τίρυνθα, Άργος και Πύλος. Άλλοι υποστηρίζουν τη Ρόδο, λόγω της εγγύτητας της στο χώρο της Μικράς Ασίας, αν και μάλλον αποτελούσε αποικία ή προτεκτοράτο των μεγαλύτερων Μυκηναϊκών πόλεων.

Κάποιοι ερευνητές έχουν προτείνει ακόμα ότι ο βασιλιάς του Ahhiyawa ήταν επικεφαλής μιας συμμαχίας μυκηναϊκών πόλεων-κρατών, όπως ο Αγαμέμνονας στην Ιλιάδα του Ομήρου. Ωστόσο, κάτι τέτοιο παραμένει στη σφαίρα της θεωρίας.

Ήταν οι Μυκηναίοι το Ahhiyawa;

Αν και δεν υπάρχει απόλυτη απόδειξη, τα νέα αρχαιολογικά ευρήματα και οι μεταφράσεις των χεττιτικών κειμένων ενισχύουν την άποψη του Forrer. Πιθανότατα, το Ahhiyawa ήταν το Μυκηναϊκό βασίλειο. Οι Μυκηναίοι είχαν ενεργές σχέσεις με τους Χετταίους. Έτσι, επηρέαζαν τις ισορροπίες στη Δυτική Ανατολία.

Όσο νέες ανασκαφές συνεχίζονται, ίσως στο μέλλον λάβουμε ακόμη πιο ξεκάθαρες απαντήσεις.