Οδύσσειον Ιθάκης: Νέα αρχαιολογικά ευρήματα στη Σχολή Ομήρου αποκαλύπτουν τη σύνδεση με τον Οδυσσέα και τη μυκηναϊκή περίοδο

Ιστορικό Πλαίσιο της Θέσης

Η Ιθάκη έχει μακρά ιστορία και πλούσιο πολιτισμό. Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων ξεκίνησε νέα αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή Άγιος Αθανάσιος – Σχολή Ομήρου, στο βόρειο τμήμα του νησιού. Οι επιστήμονες εντόπισαν σημαντικά ευρήματα που αλλάζουν την εικόνα μας για το παρελθόν της Ιθάκης.

Η Ταύτιση του Οδυσσείου

Τα ευρήματα συνδέουν το ελληνιστικό μνημειακό σύμπλεγμα με το Οδύσσειον. Η Σχολή Ομήρου ονομάζεται έτσι από τις αρχές του 19ου αιώνα. Ο κεντρικός βραχώδης σχηματισμός δεσπόζει στις ανατολικές υπώρειες της Εξωγής. Η περιοχή διαθέτει άφθονα νερά. Οι αρχαιότητες βρίσκονται σε δύο άνδηρα με λαξευτά κλιμακοστάσια. Το Άνω Άνδηρο φιλοξενεί πύργο του 3ου αιώνα π.Χ., ενώ το Κάτω Άνδηρο έχει ένα μεγάλο ορθογώνιο κτήριο.

Αρχαιότερες Μαρτυρίες και Νεολιθική Παρουσία

Η ανθρώπινη δραστηριότητα στη θέση αρχίζει ήδη από την ύστερη Νεολιθική εποχή, δηλαδή 5η-4η χιλιετία π.Χ. Έχουν βρεθεί πολλά πυριτολιθικά εργαλεία και εκατοντάδες θραύσματα αγγείων. Κατά την Εποχή του Χαλκού, εντοπίζονται ακόμα περισσότερα θραύσματα, από τουλάχιστον 30 αγγεία του 14ου και 13ου αιώνα π.Χ.

Η Μυκηναϊκή Κρήνη και η Ανακτορική Φάση

Η υπόγεια κρήνη της περιοχής ξεχωρίζει κυρίως για την ιδιαίτερη κατασκευή της, ενώ τα ογκολιθικά της τοιχώματα αποτελούν σπάνιο φαινόμενο για τα ελληνικά δεδομένα. Επιπλέον, στο εσωτερικό της βρέθηκαν θραύσματα μυκηναϊκών αγγείων, γεγονός που ενισχύει την άποψη ότι η κρήνη κατασκευάστηκε ήδη στη Μυκηναϊκή περίοδο. Έτσι, φαίνεται πως εξυπηρετούσε τόσο την υδροδότηση όσο και την προστασία του οικισμού εκείνης της εποχής.

Οδύσσειον Ιθάκης

Η Μυκηναϊκή Εγκατάσταση και το Δίκτυο της Ιθάκης

Οι Μυκηναίοι χρησιμοποίησαν τη θέση για να ελέγχουν τα λιμάνια και τις εύφορες εκτάσεις της βόρειας Ιθάκης. Επίσης, προστάτευαν τις πηγές της περιοχής. Η Σχολή Ομήρου ανήκει σε ένα πλέγμα 7-8 μυκηναϊκών θέσεων που διαμόρφωσαν το αστικό και πολιτικό κέντρο του νησιού κατά τον 14ο και 13ο αιώνα π.Χ.

Ελληνιστική και Ρωμαϊκή Περίοδος

Στους ιστορικούς χρόνους, κυρίως στην Ελληνιστική και Ρωμαϊκή περίοδο, το κεραμεικό υλικό αυξάνεται σημαντικά. Τα θραύσματα των μεγάλων σκευών, ανάμεσά τους και 8 θραύσματα περιρραντηρίων, μαρτυρούν έντονη λατρευτική δραστηριότητα.

Τα Ευρήματα της Ανασκαφής

Οι αρχαιολόγοι βρήκαν 34 θραύσματα πήλινων αφιερωμάτων, πολλές πήλινες αγνύθες, έναν μικρό θησαυρό χρυσών κοσμημάτων, αλλά και πλήθος χάλκινων αντικειμένων. Επιπλέον, πάνω από 100 νομίσματα διαφόρων πόλεων, που χρονολογούνται από τον 3ο αιώνα π.Χ. έως τον 2ο αιώνα μ.Χ., μαρτυρούν τη διαρκή επισκεψιμότητα του χώρου.

Κατά τη διαλογή των κεραμίδων εντοπίστηκαν 14 ενσφράγιστες κεραμίδες με ελληνικές και λατινικές επιγραφές. Μερικές έχουν τα αρχικά Δ ή ΔΗ, ενώ άλλες διατηρούν το όνομα του Απόλλωνα Αγυιέως. Αυτό φανερώνει και τοπική λατρεία.

Άποψη της ανώτερης πτέρυγας του νοτίου λαξευτού κλιμακοστασίου, από τα νότια

Επιγραφικά Ευρήματα με το Όνομα του Οδυσσέα

Μεγάλη σημασία έχουν τα θραύσματα με το όνομα του Οδυσσέα. Ένα φέρει το όνομα [ΟΔ]ΥCCEOC, ενώ ένα άλλο φέρει αφιερωματική επιγραφή ΟΔΥC[CEI], πιθανότατα από προσκυνητή. Αυτά τα στοιχεία ενισχύουν τη σύνδεση του χώρου με τον ήρωα της Οδύσσειας.

Εικονογραφία και Ταυτότητα του Χώρου

Στις παλιές ανασκαφές, βρέθηκε επίσης μια μικρογραφική χάλκινη προτομή του Οδυσσέα. Η απεικόνιση του ήρωα, άλλωστε, βασίζεται τόσο στα νομίσματα της Ιθάκης του 4ου και 3ου αιώνα π.Χ., όσο και στην ελληνορωμαϊκή τέχνη της ίδιας περιόδου. Έτσι, τα ευρήματα επιβεβαιώνουν τη διαχρονική παρουσία και σημασία του Οδυσσέα στην ιστορία και στην τέχνη της Ιθάκης.

Το Οδύσσειον της Ιθάκης

Οι ερευνητές πλέον συμφωνούν πως το μνημειακό σύμπλεγμα ταυτίζεται με το Οδύσσειον της Ιθάκης, ένα ηρώο ή ιερό αφιερωμένο στον Οδυσσέα. Τα Οδύσσεια, δηλαδή οι σχετικοί αγώνες, μνημονεύονται σε αρχαία ψηφίσματα του δήμου των Ιθάκων τον 3ο αιώνα π.Χ. Το συγκρότημα είχε δημόσιο, λατρευτικό και πολιτικό χαρακτήρα, ενώ προσέλκυε επισκέπτες από πολλές περιοχές.

Άποψη της κτιστής υπόγειας κρήνης, από τα βορειοανατολικά

Το Πανεπιστημιακό Ερευνητικό Πρόγραμμα

Το πρόγραμμα της Βόρειας Ιθάκης ξεκίνησε το 2018 και από τότε συνεχίζεται δυναμικά, με την υποστήριξη τόσο δωρητών όσο και πολλών επιστημόνων. Επιπλέον, ο Δήμος Ιθάκης, το Υπουργείο Πολιτισμού και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων συνεργάζονται στενά. Έτσι, προωθούν την ανάδειξη και την προβολή των νέων ευρημάτων, ενώ ταυτόχρονα στοχεύουν στην ενημέρωση του κοινού και στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού.

Επιλογή οστράκων αγγείων διαφόρων κατηγοριών της Τελικής Νεολιθικής περιόδου

Σημασία της Ανακάλυψης

Η Ιθάκη, για άλλη μια φορά, αποκαλύπτει το παρελθόν της και εντυπωσιάζει με την πλούσια ιστορία της. Οι νέες ανακαλύψεις, μάλιστα, επιβεβαιώνουν όχι μόνο την ιστορική συνέχεια του νησιού, αλλά και τον βαθύ δεσμό του με τον μυθικό Οδυσσέα. Έτσι, τα ευρήματα ενισχύουν την επιστημονική συζήτηση, ενώ παράλληλα αναδεικνύουν τον σημαντικό ρόλο της Ιθάκης στον ελληνικό πολιτισμό.

Πηγή: www.iefimerida.gr