Εισαγωγή
Στη σημερινή εποχή, οι άνθρωποι συχνά νιώθουν περήφανοι για τις απόψεις, τη μόρφωση, την προσωπικότητα και τον τρόπο ζωής τους. Τα κοινωνικά δίκτυα είναι γεμάτα από σχόλια και εικόνες που αποπνέουν σιγουριά και αυτοπροβολή. Όμως, πίσω από αυτή την εικόνα, πολλοί αποτυγχάνουν στις προσωπικές τους σχέσεις, διαλύοντας φιλίες, γάμους και οικογένειες. Το αποτέλεσμα; Η μοναξιά αυξάνεται συνεχώς σε όλες τις ηλικίες.
Η Ρίζα του Προβλήματος
Η αιτία δεν βρίσκεται έξω από εμάς, αλλά μέσα μας. Ο Πλάτωνας, στους «Νόμους» του, εντοπίζει την πηγή του προβλήματος στον εγωισμό — ένα έμφυτο κακό που ωθεί τον άνθρωπο να βρίσκει διαρκώς δικαιολογίες για τον εαυτό του, αδυνατώντας να ξεφύγει από αυτήν την κατάσταση.
«Πάντων δὲ μέγιστων κακῶν ἀνθρώποις τοῖς πολλοῖς ἔμφυτον ἐν ταῖς ψυχὲς ἐστίν, οὗ πᾶς ἑαυτῷ συγγνώμην ἔχων ἀποφυγὴν οὐδεμίαν μηχανᾶται.»
Η Τύφλωση της Αυτοαγάπης
Ο Πλάτωνας τονίζει ότι η υπερβολική αγάπη για τον εαυτό μας γίνεται αιτία για όλα τα σφάλματα. Ο εγωκεντρικός άνθρωπος τυφλώνεται, αδυνατώντας να κρίνει σωστά το δίκαιο, το καλό και το όμορφο, και βάζει πάντα τον εαυτό του πάνω από την αλήθεια.
«Τυφλοῦται γὰρ περὶ τὸ φιλούμενον ὁ φιλῶν…»
Το Πρότυπο του Μεγάλου Ανθρώπου
Αντίθετα, ο «μεγάλος άνθρωπος» δεν αγαπά τυφλά τον εαυτό του ούτε περιορίζεται στα δικά του συμφέροντα. Αντιθέτως, θέτει ως προτεραιότητα το δίκαιο, είτε το πράττει ο ίδιος είτε κάποιος άλλος.
«Οὔτε γὰρ ἑαυτὸν οὔτε τὰ ἑαυτοῦ χρὴ…»
Ο Εγωισμός και η Ημιμάθεια
Ο εγωισμός, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, οδηγεί και σε άλλο ένα σοβαρό πρόβλημα: την αυταπάτη της ψευδοσοφίας. Ο άνθρωπος νομίζει ότι γνωρίζει, ενώ στην πραγματικότητα παραμένει αδαής.
«…τὴν ἀμαθίαν τὴν παρ’ αὐτῷ δοκεῖν σοφίαν εἶναι…»
Η Πλατωνική Θεραπεία του Εγωισμού
Η λύση, όπως τη δίνει ο Πλάτωνας, είναι ξεκάθαρη: να αποφεύγουμε την υπερβολική αυτοαγάπη και να έχουμε την ταπεινότητα να ακολουθούμε όσους είναι καλύτεροι από εμάς.
«Διὸ πάντα ἄνθρωπον χρὴ φεύγειν τὸ σφόδρα φιλεῖν αὐτόν…»
Συμπέρασμα
Ο εγωισμός δεν είναι απλώς ένα κοινωνικό ελάττωμα· είναι μια βαθιά ριζωμένη ψυχική κατάσταση που θολώνει την κρίση μας και καταστρέφει τις σχέσεις μας. Η διδασκαλία του Πλάτωνα παραμένει επίκαιρη, καλώντας μας να θέτουμε το δίκαιο πάνω από τον εαυτό μας και να καλλιεργούμε την ταπεινότητα.
