Τι αποκαλύφθηκε στην Ηράκλεια Σιντική;
Στην αρχαία ρωμαϊκή πόλη Ηράκλεια Σιντική, στη νοτιοδυτική Βουλγαρία, οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως συγκλονιστικά ευρήματα που όχι μόνο εντυπωσιάζουν, αλλά και αλλάζουν την κατανόησή μας για την αναπηρία και τη φροντίδα στον ρωμαϊκό κόσμο. Κάτω από τα ερείπια μιας δεξαμενής, η οποία κατέρρευσε τον 4ο αιώνα μ.Χ., βρέθηκαν οι σκελετοί έξι ανδρών, θύματα ενός καταστροφικού σεισμού που σημάδεψε για πάντα την πόλη.
Πώς επλήγη η πόλη από τον σεισμό;
Η Ηράκλεια Σιντική άνθισε χάρη στη στρατηγική της θέση στον ποταμό Στρυμόνα. Ωστόσο, όταν ένας ισχυρός σεισμός — μέρος της «σεισμικής καταιγίδας» που έπληξε την ανατολική Μεσόγειο — χτύπησε την περιοχή, το φόρουμ και οι δεξαμενές καταστράφηκαν ολοκληρωτικά. Έτσι, οι άνδρες βρέθηκαν θαμμένοι έξι μέτρα κάτω από τα ερείπια, προσφέροντας μια «παγωμένη στιγμή» της αρχαίας καταστροφής που διασώθηκε για αιώνες.
Ποιος ήταν ο άνδρας με το σύνδρομο Apert;
Ανάμεσα στα θύματα, οι ερευνητές εντόπισαν έναν νεαρό άνδρα με εμφανή σημάδια από το σπάνιο σύνδρομο Apert. Η παραμόρφωση του κρανίου, η σχιστία υπερώας και οι δυσκολίες στη μάσηση και στην αναπνοή θα απαιτούσαν συνεχή φροντίδα από τη γέννησή του. Παρά τις σοβαρές αναπηρίες, έζησε ως την πρώιμη ενήλικη ζωή, κάτι που αποδεικνύει πως έτυχε εξαιρετικής υποστήριξης.
Τι σημαίνει αυτή η ανακάλυψη για την κατανόηση της αναπηρίας;
Η παρουσία του συγκεκριμένου άνδρα σε κεντρικό σημείο της πόλης δείχνει ότι δεν ήταν κοινωνικά αποκλεισμένος. Αντίθετα, φαίνεται ότι είχε αποδοχή και συνεχή φροντίδα, κάτι που ανατρέπει την παραδοσιακή αντίληψη ότι οι Ρωμαίοι έβλεπαν τους ανάπηρους αποκλειστικά μέσα από το πρίσμα της παραγωγικότητας.
Υπήρξαν συγγενικοί δεσμοί μεταξύ των θυμάτων;
Ένα δεύτερο κρανίο παρουσίασε επίσης σχιστία υπερώας, γεγονός που υποδηλώνει πιθανή συγγένεια. Αν η υπόθεση επιβεβαιωθεί με DNA, θα δοθεί μια μοναδική εικόνα για το πώς οι οικογένειες και οι κοινότητες φρόντιζαν άτομα με κληρονομικές ασθένειες.
Γιατί θεωρείται σπάνια μαρτυρία αρχαίας φροντίδας;
Στον αρχαίο κόσμο, όπου η φυσική δύναμη ήταν ζωτικής σημασίας, η επιβίωση ενός ανθρώπου με τόσο σοβαρά προβλήματα υγείας δεν μπορεί παρά να αποτελεί απόδειξη εξαιρετικής κοινωνικής μέριμνας. Έτσι, το εύρημα αυτό συγκαταλέγεται στις ελάχιστες αρχαιολογικές αποδείξεις που φανερώνουν πως τα άτομα με αναπηρίες όχι μόνο υπήρχαν αλλά και είχαν θέση και υποστήριξη μέσα στις ρωμαϊκές κοινωνίες.
Τι απέγινε η Ηράκλεια Σιντική μετά τον σεισμό;
Η πόλη δεν ανέκαμψε ποτέ πλήρως. Μετά από συνεχόμενες σεισμικές δονήσεις, εγκαταλείφθηκε σταδιακά. Οι σκελετοί έμειναν άθικτοι για αιώνες, «σφραγισμένοι» στη στιγμή της τραγωδίας, ώσπου να αποκαλυφθούν από τους αρχαιολόγους.
Συχνές Ερωτήσεις
Το σύνδρομο Apert είναι μια σπάνια γενετική πάθηση που προκαλεί παραμορφώσεις στο κρανίο και το πρόσωπο. Στην αρχαιότητα, η επιβίωση ενός ασθενούς με αυτή την πάθηση ήταν εξαιρετικά δύσκολη χωρίς συνεχή φροντίδα.
Η ανακάλυψη δείχνει ότι, πέρα από την παραγωγικότητα, υπήρχε χώρος για φροντίδα και αποδοχή ανθρώπων με αναπηρίες. Αποτελεί σπάνιο τεκμήριο κοινωνικής ένταξης στον ρωμαϊκό κόσμο.
Οι θέσεις των σωμάτων μαρτυρούν ότι πέθαναν ακαριαία, ενώ η στάση ενός θύματος δείχνει προσπάθεια προστασίας. Το εύρημα λειτουργεί σαν ένα «φωτογραφικό στιγμιότυπο» της καταστροφής.
Οι επιστήμονες σχεδιάζουν να πραγματοποιήσουν DNA εξετάσεις για να διαπιστώσουν αν υπήρχαν συγγενικοί δεσμοί μεταξύ των θυμάτων.
