Αφροδίτη: Η θεά του έρωτα και της ομορφιάς στην αρχαία Ελλάδα

Χρονολόγιο

• 8ος αι. π.Χ. – Ο Όμηρος αναφέρει την Αφροδίτη ως κόρη του Δία και της Διώνης.
• 7ος αι. π.Χ. – Ο Ησίοδος περιγράφει τη γέννησή της από τον αφρό της θάλασσας.
• 5ος αι. π.Χ. – Στην κλασική τέχνη εμφανίζονται οι πρώτες γυμνές απεικονίσεις της.
• 4ος αι. π.Χ. – Ο Πραξιτέλης φιλοτεχνεί την περίφημη «Αφροδίτη της Κνίδου».
• 2ος αι. π.Χ. – Δημιουργείται η «Αφροδίτη της Μήλου».
• 1ος αι. μ.Χ. – Ρωμαϊκή ταύτιση με τη θεά Αφροδίτη-Βένους, προστάτιδα της Ρώμης.

Ποια ήταν η Αφροδίτη;

Η Αφροδίτη ήταν μία από τις δώδεκα Ολύμπιες θεότητες και προσωποποίηση του έρωτα, της ομορφιάς, της ηδονής και της γονιμότητας. Στην τέχνη παρουσιάζεται ως μια νεαρή, πανέμορφη γυναίκα, συχνά γυμνή, συνοδευόμενη από τον φτερωτό Έρωτα. Τα ιερά της σύμβολα ήταν το περιστέρι, το μήλο, το κοχύλι και ο καθρέφτης.

Η γέννηση της θεάς

Οι αρχαίες παραδόσεις διέφεραν ως προς την καταγωγή της:

• Κατά τον Ησίοδο, γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας, όταν ο Κρόνος έριξε τα γεννητικά όργανα του Ουρανού στη θάλασσα.
• Ο Όμηρος την παρουσιάζει ως κόρη του Δία και της Διώνης.
• Άλλες εκδοχές αναφέρουν γονείς τον Ουρανό και την Ημέρα.

Η πρώτη της εμφάνιση έγινε στην Κύθηρα και έπειτα στην Κύπρο, όπου τη συνόδευσαν ο Έρως και ο Ίμερος, σπέρνοντας λουλούδια κάτω από τα βήματά της.

Μύθοι της Αφροδίτης

Η θεά πρωταγωνιστεί σε πολυάριθμους μύθους:

• Η ερωτική της σχέση με τον Άρη.
• Η τραγική αγάπη της για τον Άδωνη, που σκοτώθηκε από κάπρο.
• Η σχέση της με τον θνητό Αγχίση, με τον οποίο απέκτησε τον Αινεία.
• Η παρέμβασή της στην Κρίση του Πάρη, όπου έλαβε το χρυσό μήλο της ομορφιάς.
• Ο ρόλος της στον Τρωικό Πόλεμο, στο πλευρό των Τρώων.
• Η βοήθεια στον Ιππομένη στον αγώνα δρόμου με την Αταλάντη, μέσω των χρυσών μήλων.
• Η τιμωρία του Ιππόλυτου επειδή περιφρόνησε τη λατρεία της.
• Η μεταμόρφωση του αγάλματος του Πυγμαλίωνα σε ζωντανή γυναίκα.
• Η ζήλια και η καταδίωξη της Ψυχής, που αγαπήθηκε από τον Έρωτα.

Σχέσεις και απόγονοι

Η Αφροδίτη ήταν παντρεμένη με τον Ήφαιστο, τον θεό της φωτιάς και της μεταλλουργίας, αλλά υπήρξε άπιστη:

• Με τον Άρη απέκτησε τον Φόβο, τον Δείμο, την Αρμονία και σε ορισμένες παραδόσεις τον Έρωτα.
• Με τον Ερμή απέκτησε τον Ερμαφρόδιτο.
• Με τον Διόνυσο τον Πρίαπο.
• Με τον Ποσειδώνα τα παιδιά Ρόδος και Ηρόφιλος.
• Με τον θνητό Αγχίση τον Αινεία, ήρωα της Ρώμης.

Η λατρεία και οι τόποι λατρείας

Η Αφροδίτη λατρευόταν κυρίως στην Κύπρο και την Κύθηρα, όπου υπήρχαν μεγάλα ιερά. Διάσημος ήταν ο ναός της στην Κνίδο, που φιλοξενούσε το περίφημο άγαλμα του Πραξιτέλη. Άλλες σημαντικές πόλεις λατρείας ήταν η Σπάρτη, η Κόρινθος, η Αθήνα και η Σικυώνα.

Οι θυσίες προς τη θεά περιλάμβαναν θυμίαμα, λουλούδια και ζώα, όπως χοίρους και περιστέρια. Σε ορισμένες περιοχές, όπως στην Κόρινθο, υπήρχαν ιερές εταίρες που προσφέρονταν ως ιερές δούλες της Αφροδίτης.

Η Αφροδίτη στην τέχνη

Οι αρχαίοι καλλιτέχνες συχνά απεικόνιζαν την Αφροδίτη γυμνή ή ημίγυμνη, λουόμενη, ή ντυμένη με λεπτά διάφανα πέπλα. Διάσημα έργα είναι η Αφροδίτη της Μήλου και η Αφροδίτη της Κνίδου. Η θεά εμφανίζεται επίσης σε τοιχογραφίες, αγγεία και νομίσματα, συνδέοντας την ομορφιά με τη θεϊκή χάρη.

Συχνές Ερωτήσεις