Εισαγωγή: Η Γέννηση μιας Φωνής
Πώς ο Δημοσθένης Έγινε ο Μεγαλύτερος Ρήτορας της Αρχαιότητας είναι μια ιστορία που υπερβαίνει τη ρητορική τέχνη. Ο Δημοσθένης, γεννημένος στην Αθήνα περίπου το 384 π.Χ., δεν ξεκίνησε την πορεία του ως ιδιοφυΐα. Αντίθετα, η πορεία του σημαδεύτηκε από σκληρή προσωπική μάχη και ανυπέρβλητα εμπόδια. Η οικογένειά του αντιμετώπισε οικονομική καταστροφή μετά τον θάνατο του πατέρα του, και ο νεαρός Δημοσθένης έχασε την κληρονομιά του εξαιτίας των διεφθαρμένων επιτρόπων του. Αυτή η αδικία όπλισε τη φιλοδοξία του. Έτσι, αποφάσισε να γίνει ρήτορας, όχι μόνο για να διεκδικήσει τα δικαιώματά του, αλλά και για να βρει τη δύναμη να διαμορφώσει την ιστορία της πόλης του.
🥉Η Υπέρβαση των Φυσικών Εμποδίων
Ο δρόμος προς τη δόξα απαιτούσε υπερβολική προσπάθεια. Πράγματι, ο Δημοσθένης αντιμετώπιζε σοβαρά φυσικά μειονεκτήματα.. Είχε αδύναμη φωνή, τραύλιζε, και είχε την κακή συνήθεια να σηκώνει τον έναν ώμο. Παρόλα αυτά, δεν το έβαλε κάτω. Αντιθέτως, εφάρμοσε ένα αυστηρό πρόγραμμα εκπαίδευσης. Λέγεται ότι μιλούσε με βότσαλα στο στόμα για να βελτιώσει την άρθρωσή του και εκφωνούσε ομιλίες ανεβαίνοντας σε λόφους για να ενισχύσει τη φωνή του, ενώ μελετούσε τον Θουκυδίδη για να τελειοποιήσει το ύφος του. Κατά συνέπεια, η αδυναμία του μετατράπηκε στο μεγαλύτερο πλεονέκτημά του.. Την ατσαλένια πειθαρχία.
🏛️Τα Πρώτα Έργα και η Δικανική Καριέρα
Πριν αρχίσει την ασχολία του με την πολιτική, ο Δημοσθένης έκανε τα πρώτα του βήματα ως λογογράφος (δηλαδή, έγραφε λόγους για άλλους). Επιπλέον, ο ίδιος διεξήγαγε τις δικές του δικανικές μάχες για να ανακτήσει την κληρονομιά του.
Οι «Κατά Αφόβου» και «Κατά Ονητορος»
- Οι «Κατά Αφόβου» και «Κατά Ονητορος». Αυτές οι πρώτες δικανικές ομιλίες δείχνουν την πρώιμη ρητορική του δεινότητα. Μέσω αυτών των λόγων, υποστήριξε με πάθος τα δικαιώματά του, αποδεικνύοντας ότι η δικαιοσύνη ήταν ο πρώτος του στόχος. Η επιτυχία του στις δίκες αυτές του έδωσε την απαραίτητη φήμη και τα μέσα για να αφοσιωθεί στην πολιτική.
Ο «Προς Λέπτινη» (Περί ατελείας)
- Ο «Προς Λέπτινη» (Περί ατελείας). Αυτός ο λόγος αποτελεί ένα πρώτο δείγμα της πολιτικής του σκέψης. Αντιτίθεται στην κατάργηση της ατέλειας (φοροαπαλλαγής) για τους ευεργέτες της πόλης, υποστηρίζοντας τη διατήρηση των κινήτρων για τη δημόσια προσφορά. Έτσι, ο Δημοσθένης έδειξε ότι δεν ήταν μόνο δικανικός, αλλά και βαθύς γνώστης των κρατικών ζητημάτων.
Ο «Κατὰ Τιμοκράτους»
- Ο «Κατὰ Τιμοκράτους». Κατηγορεί τον Τιμοκράτη για την πρόταση ενός νόμου που προέβλεπε την αναστολή της εκτέλεσης ποινών για χρεώστες του δημοσίου. Υποστηρίζει σθεναρά την ακεραιότητα του αθηναϊκού δικαίου και την ανάγκη αυστηρής τήρησης των νόμων, τονίζοντας ότι η χαλαρότητα απειλεί την ίδια τη Δημοκρατία.
Ο «Κατὰ Άριστοκράτους»
- Ο «Κατὰ Άριστοκράτους». Ο Δημοσθένης εναντιώνεται σε πρόταση του Αριστοκράτους που απένειμε ασυλία στον Χαρίδημο, έναν μισθοφόρο. Επιχειρηματολογεί ότι η απονομή τέτοιων προνομίων υπονομεύει την ισονομία και τη δικαιοδοσία της Αθήνας, ενώ τονίζει τον κίνδυνο που φέρουν οι μισθοφόροι για την πόλη.
«Κατὰ Ἀνδροτίωνος Παρανόμων»
- Ο «Κατὰ Ἀνδροτίωνος Παρανόμων». Είναι κατά του Ανδροτίωνος, επειδή πρότεινε την απονομή στεφανιού σε αξιωματούχους που χρωστούσαν στο δημόσιο. Τονίζει ότι η πρόταση αυτή δεν είναι σύμφωνη στους νόμους (παράνομα) και υπογραμμίζει ότι η τιμωρία των παραβατών είναι απαραίτητη για τη λειτουργία της Δημοκρατίας.
Επομένως, η εμπειρία του στα δικαστήρια έφτιαξε το υπόβαθρο της πολιτικής του δράσης, όπου έθεσε ως πρωταρχικό σκοπό την υπεράσπιση της δημοκρατίας.
(Βρετανικό Μουσείο , Λονδίνο), Ρωμαϊκό αντίγραφο Ελληνικού πρωτοτύπου, γλυπτό του Πολύευκτου.
⚔️Ο Μεγάλος Πολιτικός Αγώνας: Η Απειλή του Φιλίππου Β’
Η πραγματική του κληρονομιά εδραιώνεται με την πολιτική του δραστηριότητα. Σε μια εποχή όπου ο Φίλιππος Β’ της Μακεδονίας απειλούσε την ανεξαρτησία των ελληνικών πόλεων, ο Δημοσθένης ανέλαβε τον ρόλο του πατριώτη. Διαρκώς, προειδοποιούσε τους Αθηναίους για τον κίνδυνο. Ακριβώς σε αυτό το σημείο της καριέρας του, είναι φανερό πώς ο Δημοσθένης έγινε ο μεγαλύτερος ρήτορας της αρχαιότητας.
Ολυνθιακοί Λόγοι
- Οι «Ολυνθιακοί Λόγοι». Εκφωνήθηκαν το 349 π.Χ., όταν η πόλη της Ολύνθου ζήτησε βοήθεια από την Αθήνα, καθώς δεχόταν επίθεση από τον Φίλιππο. Οι τρεις αυτοί λόγοι αποτελούν το πρώτο σαφές κάλεσμα για άμεση στρατιωτική δράση και δείχνουν την ικανότητα του Δημοσθένη να βλέπει τη μεγάλη εικόνα. Επέκρινε την αθηναϊκή αδράνεια και πρότεινε τη χρήση των χρημάτων του Θεωρικού Ταμείου για στρατιωτικούς σκοπούς.
Φιλιππικοί Λόγοι
- Οι «Φιλιππικοί Λόγοι». Συνεπώς, αυτές οι ομιλίες αποτελούν το αποκορύφωμα της πολιτικής ρητορικής του. Επιπλέον, καλούσε τους Αθηναίους διαρκώς στην ενεργό αντίσταση, καθώς κατηγορούσε τον Φίλιππο ως «βάρβαρο» και επέκρινε τους πολιτικούς που προωθούσαν τη Μακεδονική επιρροή (τους λεγόμενους Φιλιππίζοντες). Κατά συνέπεια, δηλώνουν την άμεση ανάγκη για αποφασιστική δράση, επομένως εμπνέουν το κοινό με το ηθικό του σθένος.
Περί Στεφάνου
- Ο «Περί Στεφάνου». Ο πιο διάσημος λόγος του. Εκφωνήθηκε το 330 π.Χ., όταν υπερασπίστηκε τον Κτησιφώντα, ο οποίος πρότεινε την απονομή τιμητικού στεφανιού στον Δημοσθένη. Ουσιαστικά, ο Δημοσθένης έκανε υπεράσπιση στον ίδιο τον βίο του, τις πολιτικές του επιλογές και τη δημοκρατική του συνείδηση απέναντι στον αντίπαλό του, Αισχίνη. Αποτέλεσε μια θριαμβευτική δήλωση της πίστης του στην Αθηναϊκή ελευθερία.
Ὑπὲρ Μεγαλοπολιτῶν
- Ὁ «Ὑπὲρ Μεγαλοπολιτῶν» (352 π.Χ.). Ο Δημοσθένης υποστηρίζει, καταρχάς, την αναγκαιότητα της συμμαχίας με τους Μεγαλοπολίτες, οι οποίοι, μάλιστα, δέχονταν απειλές από τη Σπάρτη. Κατόπιν, προτρέπει τους Αθηναίους να βλέπουν πέρα από τα στενά συμφέροντα και να αντιληφθούν ότι μόνο η ισορροπία δυνάμεων στην Πελοπόννησο εξυπηρετεί, τελικά, την ασφάλεια της Αθήνας απέναντι στην ανερχόμενη Μακεδονική δύναμη.
Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας
- Ὁ «Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας» (351 π.Χ.). Συγκεκριμένα, ο λόγος «Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας» καλεί τους Αθηναίους αμέσως να βοηθήσουν τη Ρόδο να ανακτήσει την ελευθερία της από τους ολιγαρχικούς, οι οποίοι, επιπλέον, υποστηρίζονταν από τον βασιλιά της Καρίας. Συνεπώς, ο λόγος αυτός αποτυπώνει τη βασική του πολιτική αρχή: τη σθεναρή υποστήριξη των δημοκρατικών δυνάμεων και τη σαφή αντίθεση στην τυραννία και την εξωτερική επιρροή, καθώς πιστεύει ότι αυτό αποτελεί το αποτελεσματικότερο μέσο για την προστασία της ίδιας της Αθήνας.
🌟Το Τέλος, η Εξορία και η Διαχρονική Κληρονομιά
Ο Δημοσθένης πέθανε ως μάρτυρας της ελευθερίας, αυτοκτονώντας το 322 π.Χ. για να αποφύγει τη σύλληψη από τους άνδρες του Αντιπάτρου. Παρά την ήττα στη Χαιρώνεια και την τελική επικράτηση της Μακεδονίας, το ηθικό βάρος των λόγων του παρέμεινε ζωντανό.
Οι Ρωμαίοι ρήτορες, όπως ο Κικέρων, θαύμασαν και μίμησαν το ύφος του, ενώ οι μελετητές της Αναγέννησης επανέφεραν το έργο του στο προσκήνιο. Είναι σαφές ότι πώς ο Δημοσθένης έγινε ο μεγαλύτερος ρήτορας της αρχαιότητας δεν είναι μόνο ζήτημα λέξεων, αλλά ζήτημα χαρακτήρα και αμετακίνητης προσήλωσης στο ιδεώδες της ελευθερίας. Η φωνή του ταξίδεψε στους αιώνες, διδάσκοντας κάθε γενιά τη δύναμη της πειθούς και την αξία της πολιτικής ευθύνης.
