Ο Αριστοτέλης και η Ευτυχία: Αρχές που Παραμένουν Επίκαιρες

Μια Πρακτική Φιλοσοφία για την Ευτυχία

Πολλοί θεωρούν τον Αριστοτέλη τον πρώτο φιλόσοφο που διερεύνησε την υποκειμενική ευτυχία, αναπτύσσοντας ένα σύνθετο, ανθρώπινο πρόγραμμα για να την κατακτήσει κανείς. Ο Αριστοτέλης και η Ευτυχία είναι Αρχές που Παραμένουν Επίκαιρες στην εποχή μας. Μας προσφέρουν τα απαραίτητα εφόδια για να αποφύγουμε την τραγική μοίρα του πρωταγωνιστή του Τολστόι, Ιβάν Ιλίτς, ο οποίος σπατάλησε τη ζωή του αναζητώντας την κοινωνική άνοδο, αφήνοντας πίσω τη συμπόνια και τις κοινοτικές αξίες. Αντίθετα, η Αριστοτελική ηθική ενσωματώνει όλα όσα οι σύγχρονοι στοχαστές συνδέουν με την υποκειμενική ευτυχία. Όπως την αυτογνωσία, την ανακάλυψη του νοήματος της ζωής και τη δημιουργική συμμετοχή σε αυτήν.

Η Αρετή ως Μονοπάτι

Ο Αριστοτέλης πίστευε ότι η ευτυχία είναι αποτέλεσμα της αρετής και της εξάσκησης. Μπορείς να εκπαιδεύσεις τον εαυτό σου να είναι καλός.. Ανακαλύπτοντας ότι η ευτυχής ψυχική διάθεση πηγάζει από τις σωστές πράξεις που κάνεις τακτικά. Για παράδειγμα, αν ξεκινήσεις συνειδητά να χαμογελάς στο παιδί σου, σύντομα θα το κάνεις υποσυνείδητα. Η «ηθική της αρετής» έχει αποκατασταθεί στους φιλοσοφικούς κύκλους και αναγνωρίζεται ως ευεργετική. Σύμφωνα με τον Τζέιμς Γουάλας, τις αρετές αυτές μπορούμε να τις χωρίσουμε σε τρεις ομάδες. Αυτοπειθαρχίας (θάρρος, υπομονή). Ευσυνειδησίας (τιμιότητα, δικαιοσύνη) και καλοσύνης προς τους άλλους (ευγένεια, ευσπλαχνία).

Η Ευτυχία είναι Εφικτή για Όλους

Στα «Ηθικά Νικομάχεια», ο Αριστοτέλης μας λέει ότι η ευτυχία είναι κάτι που μπορούν να το έχουν όλοι. «Διότι είναι δυνατόν να υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους που δεν είναι ανίκανοι να φτάσουν στην αρετή με τη βοήθεια κάποιας εκμάθησης και επιμέλειας». Αναγνώριζε ότι ορισμένες καταστάσεις μπορούν να δυσκολέψουν το μονοπάτι προς την ευτυχία, όπως η απώλεια αγαπημένων προσώπων ή η φτώχεια. Ωστόσο, επέμενε ότι δεν χρειαζόμαστε υλικά αγαθά, σωματική δύναμη ή ομορφιά για να ασκήσουμε τον νου μας και να ζήσουμε μια καλή ζωή. Η ευτυχία είναι αποτέλεσμα της ηθικής και ψυχολογικής τελειότητας, όχι του υλικού πλούτου.

Από τη Θεωρία στην Πράξη

Η αριστοτελική φιλοσοφία δεν είναι θεωρητική, αλλά πρακτική. Ο ίδιος μας τονίζει ότι «δεν κάνουμε αυτή την έρευνα με σκοπό να μάθουμε τι είναι αρετή, αλλά για να γίνουμε ενάρετοι». Πρέπει να φερόμαστε στους ανθρώπους με δικαιοσύνη και να κάνουμε καλές πράξεις κατ’ επανάληψη. Μόνο με την πράξη θα γίνουμε καλοί άνθρωποι. Ο Αριστοτέλης συγκρίνει τους ανθρώπους που απλώς μιλούν για την καλή συμπεριφορά με «τους ασθενείς που ακούν με προσοχή τους γιατρούς αλλά δεν εφαρμόζουν καμία εντολή».

Η Εστίαση στον Ανθρώπινο Κόσμο

Ο Αριστοτέλης διαφέρει σημαντικά από τον δάσκαλό του, τον Πλάτωνα. Αυτός εστίαζε στα φαινόμενα του αντιληπτού κόσμου, στο «εδώ και τώρα». Τοποθετούσε την ανθρώπινη εμπειρία στο επίκεντρο ολόκληρης της σκέψης του, μελετώντας τον φυσικό κόσμο και την ανθρώπινη φύση για να κατανοήσει πώς μπορεί ο άνθρωπος να ζήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ο Αριστοτέλης επιμένει ότι η δημιουργία ευτυχίας δεν αφορά την εφαρμογή ανώτερων, άκαμπτων κανόνων. Αλλά την επαφή με τον ιστό της ζωής, με κάθε άλογο που καλπάζει, γνωρίζοντας την ιδιαιτερότητα της κάθε κατάστασης.

Η Διαχρονική Αξία της Αριστοτελικής Σκέψης

Εν κατακλείδι, ο Αριστοτέλης και η Ευτυχία, Αρχές που Παραμένουν Επίκαιρες στη φιλοσοφία του μας προσφέρουν μια ανακούφιση. Συνειδητοποιούμε ότι η ανθρώπινη κατάσταση έχει αλλάξει πολύ λίγο, παρά την υποτιθέμενη τεχνολογική μας πρόοδο. Ο Αριστοτέλης περιγράφει ένα εκπληκτικά διαχρονικό σύνολο ηθικών προβλημάτων, μιλώντας συχνά για το «εμείς» με την έννοια ολόκληρης της ανθρωπότητας. Όταν διαβάζουμε τον Αριστοτέλη, αισθανόμαστε μέλη μιας διαχρονικής ανθρώπινης λέσχης, υποστηριζόμενοι από μια σοφία που κατορθώνει να υπερβαίνει τη θνητότητα και τον χρόνο.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Η ΑΡΧΑΙΑ ΣΟΦΙΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΖΩΗ EDITH HALL ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΟΠΤΡΑ

Πηγή: lecturesbureau