Σύνοψη
- Σπάνιο αρχαίο ελληνικό ζύγι 2.000 ετών κατασχέθηκε στην Ιερουσαλήμ.
- Αντιπροσωπεύει μία μνα, δηλαδή 100 δραχμές.
- Φέρει επιγραφή αγορανόμου και σχέδιο δελφινιού.
- Η επιγραφή δείχνει εξελληνισμένα ονόματα με θρησκευτικούς συμβολισμούς.
- Πιθανή προέλευση από τη Μαρεσά, κέντρο της Ιδουμαίας στην ελληνιστική εποχή.
- Η κατάσχεση αναδεικνύει τη σημασία καταπολέμησης της αρχαιοκαπηλίας.
Μια ανακάλυψη με ιστορική βαρύτητα
Ένα εξαιρετικά καλοδιατηρημένο αρχαίο ελληνικό ζύγι, ηλικίας άνω των 2.000 ετών, κατασχέθηκε σε επιχείρηση της Μονάδας Πρόληψης Λεηλασιών της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων στην Ιερουσαλήμ. Το αντικείμενο, που χρονολογείται γύρω στο 147/148 π.Χ., προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για τις πρακτικές εμπορίου και τη διοίκηση κατά την ελληνιστική περίοδο.
Η επιγραφή και ο ρόλος του αγορανόμου
Το μολύβδινο βάρος φέρει την επιγραφή: «Ηλιόδωρος, υιός του Απολλωνίου, αγορανόμος». Ο αγορανόμος ήταν ο αξιωματούχος που επέβλεπε τα μέτρα και τα σταθμά για να αποτρέψει φαινόμενα απάτης στις συναλλαγές.
Η χρονολόγηση του ευρήματος αντιστοιχεί στο έτος 165 της Σελευκιδικής εποχής, δηλαδή το 147/148 π.Χ., όταν η περιοχή βρισκόταν υπό ελληνιστική κυριαρχία.
Σύμβολα ακρίβειας και εξουσίας
Το βάρος αντιστοιχεί σε μία μνα (100 δραχμές), το καθιερωμένο εμπορικό πρότυπο της εποχής. Πάνω του διακρίνεται ένα σύμβολο που μοιάζει με το ελληνικό γράμμα «Μ», πιθανότατα για τη «μνα». Δίπλα στην επιγραφή υπάρχει και η παράσταση ενός δελφινιού. Οι αρχαιολόγοι μελετούν το σχέδιο για να εντοπίσουν την πόλη προέλευσής του.
Ονόματα με συμβολισμούς
Σύμφωνα με τον ερευνητή Ίντο Τσάνγκιν, τα ονόματα Ηλιόδωρος και Απολλώνιος υποδηλώνουν μια εξελληνισμένη κοινωνία. Και τα δύο συνδέονται με ηλιακές θεότητες – τον Ήλιο και τον Απόλλωνα – και μαρτυρούν δεσμούς με τον ευρύτερο ελληνιστικό κόσμο. Στην Ιδουμαία, όπου λατρευόταν ο τοπικός θεός Κως, τέτοια ονόματα ήταν συνηθισμένα.
Η Μαρεσά και η δυναστεία των αγορανόμων
Η πρωτεύουσα της Ιδουμαίας, η Μαρεσά, έχει δώσει πολλά ευρήματα συνδεδεμένα με τον θεσμό του αγορανόμου. Ένα βάρος του 170–169 π.Χ. φέρει το όνομα Απολλώνιος. Το κατασχεθέν βάρος του 147/148 π.Χ. αναφέρει τον γιο του, Ηλιόδωρο. Ένα ακόμη βάρος του 143–142 π.Χ. μνημονεύει τον Αντίπατρο, υιό του Ηλιοδώρου.
Αν και η ταύτιση δεν είναι απόλυτη, οι επιγραφές δείχνουν πιθανή οικογενειακή συνέχεια αξιωματούχων, φανερώνοντας πώς οι δημόσιες θέσεις μπορούσαν να περνούν από γενιά σε γενιά.
Η ιστορική διάσταση
Το όνομα Ηλιόδωρος απαντά και σε ελληνική επιγραφή του 178 π.Χ. στην περιοχή της Μαρεσά. Εκεί, ο Ηλιόδωρος υπήρξε υπουργός οικονομικών του βασιλιά Σελευκίδη Δ΄ και μνημονεύεται στο Β΄ Μακκαβαίων ως απεσταλμένος που προσπάθησε να κατασχέσει χρήματα από το θησαυροφυλάκιο του Ναού στην Ιερουσαλήμ, γεγονός που συνδέεται με την απαρχή της Μακκαβαϊκής εξέγερσης.
Η σημασία της νόμιμης αρχαιολογίας
Ο Ιλάν Χαντάντ, επικεφαλής της Εποπτείας Αρχαιοτήτων, τόνισε ότι η αρχαιοκαπηλία καταστρέφει την ιστορική γνώση. Εάν το ζύγι είχε βρεθεί σε επίσημη ανασκαφή, θα παρείχε πολύ περισσότερα στοιχεία για το περιβάλλον και τη χρήση του. Η εμπορία αντικειμένων άγνωστης προέλευσης θεωρείται ποινικό αδίκημα και η Αρχή δεσμεύεται να εντοπίζει τους αρχαιοκάπηλους και να τους οδηγεί στη δικαιοσύνη.
Συχνές Ερωτήσεις
Ο αγορανόμος ήταν ο αξιωματούχος που έλεγχε τα μέτρα και τα σταθμά στις αγορές, αποτρέποντας απάτες στις εμπορικές συναλλαγές.
Αντιπροσώπευε μία μνα, δηλαδή 100 δραχμές. Ήταν πρότυπο μέτρησης που εξασφάλιζε ακρίβεια και δίκαιες συναλλαγές.
Η επιγραφή δείχνει εξελληνισμένα ονόματα με θρησκευτικούς συμβολισμούς και πιθανή οικογενειακή παράδοση σε δημόσια αξιώματα.
Αν και η ακριβής προέλευση παραμένει αβέβαιη, τα ευρήματα υποδεικνύουν τη Μαρεσά, πρωτεύουσα της Ιδουμαίας κατά την ελληνιστική περίοδο.
