Ένα Εργαλείο με Ιστορία και Αμφιβολίες
Το «Κουτάλι του Διοκλή» αποτελεί ένα από τα πιο αινιγματικά ιατρικά εργαλεία της ελληνορωμαϊκής περιόδου. Μια διεθνής ομάδα ερευνητών δημοσίευσε πρόσφατα νέα μελέτη για τη μορφή, τη χρήση και τα χαρακτηριστικά του εργαλείου αυτού, το οποίο υποτίθεται ότι χρησίμευε για την εξαγωγή βελών από πληγές.
Η Ανακάλυψη στο Ρίμινι και η Περιγραφή του Κέλσου
Η μοναδική γνωστή εκδοχή του «Κουταλιού του Διοκλή» εντοπίστηκε στα ερείπια της «Οικίας του Χειρούργου» στο Ρίμινι της Ιταλίας. Το εύρημα αυτό, ωστόσο, έχει προκαλέσει αρκετές διαφωνίες, καθώς δεν ταυτίζεται πλήρως με την περιγραφή που μας δίνει ο Ρωμαίος λόγιος Κέλσος.
Ο Κέλσος αναφέρει ότι το εργαλείο ήταν ένα φύλλο μετάλλου. Στη μία άκρη είχε δύο άγκιστρα και στην άλλη μια τρύπα. Το όργανο έμπαινε παράλληλα με το βέλος. Στη συνέχεια, το περιστρέφανε για να πιάσει την αιχμή και να τη βγάλει, χωρίς επιπλέον τραυματισμό. Ωστόσο, η περιγραφή του δεν είναι σαφής και έτσι υπάρχουν πολλές ερμηνείες.
Τα Ευρήματα και οι Επιστημονικές Αμφισβητήσεις
Το μοναδικό τεχνούργημα που θεωρήθηκε «Κουτάλι του Διοκλή» βρέθηκε σε ρωμαϊκή βίλα που καταστράφηκε από πυρκαγιά. Πρόκειται για αντικείμενο μήκους 22 εκατοστών, με φαρδύ άκρο και κεντρική οπή διαμέτρου 6 χιλιοστών. Αν και η ιατρική του χρήση υποστηρίζεται από αρκετούς ειδικούς, η ακριβής του λειτουργία παραμένει αμφισβητούμενη.
Η έλλειψη άγκιστρων και η θέση της οπής γεννούν αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητά του. Η οπή βρίσκεται μακριά από την άκρη. Έτσι, το εργαλείο θα έπρεπε να εισαχθεί πολύ βαθιά στην πληγή. Αυτό, σε πολλές περιπτώσεις, θα ήταν επικίνδυνο ή και αδύνατο.
Ήταν Τελικά το «Κουτάλι του Διοκλή»;
Ακόμα και σήμερα, η ταυτοποίηση του αντικειμένου ως το αυθεντικό «Κουτάλι του Διοκλή» παραμένει αβέβαιη. Ειδικοί εκφράζουν την άποψη ότι μπορεί να πρόκειται για εργαλείο με διαφορετική χρήση, όπως για το διαχωρισμό ραμμάτων. Επιπλέον, ο Κέλσος δεν ήταν γιατρός και ενδεχομένως να περιέγραψε το όργανο μόνο θεωρητικά, χωρίς να το έχει δει ο ίδιος.
Συμπεράσματα και Προοπτικές Έρευνας
Παρά τις αμφιβολίες, το τεχνούργημα του Ρίμινι παραμένει ένα εντυπωσιακό παράδειγμα της αρχαίας ιατρικής εφευρετικότητας. Η σύγχρονη μελέτη ανοίγει τον δρόμο για μελλοντικές πρακτικές δοκιμές με αντίγραφα, με στόχο να διαπιστωθεί αν και πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει το εργαλείο στη μάχη.
Σε κάθε περίπτωση, το «Κουτάλι του Διοκλή» θυμίζει τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι αρχαίοι χειρουργοί και τις καινοτόμες λύσεις που εφάρμοζαν μπροστά σε πραγματικά ζητήματα ζωής και θανάτου.
Πηγή: Thomas Daoulas, doi.org/10.1093/bjs/znaf127 , LBV Magazine
