Η ρήξη μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου
Με τον θάνατο του Αλεξάνδρου το 323 π.Χ., οι κορυφαίοι στρατηγοί του έδειχναν ενωμένοι μόνο στα χαρτιά. Στην πράξη, ο καθένας έστηνε το δικό του κράτος. Ο Περδίκκας, ως «επιμελητής» του θρόνου, θέλησε να κρατήσει το σύνολο. Όμως ο Πτολεμαίος άρπαξε τη σωρό του Αλεξάνδρου και τη μετέφερε στην Αίγυπτο — κίνηση με τεράστιο συμβολισμό. Από εκεί και πέρα, η ρήξη ήταν θέμα χρόνου.
Σύνοψη 💡
Μετά τη Διανομή της Βαβυλώνας, ο Περδίκκας προσπάθησε να επιβληθεί ως αντιβασιλέας. Η σύγκρουσή του με τον Πτολεμαίο στην Αίγυπτο απέτυχε· η διάβαση του Νείλου κατέρρευσε και ο Περδίκκας δολοφονήθηκε από δικούς του στρατηγούς. Στον βορρά, ο Εὐμένης νίκησε και σκότωσε τον Κρατερό στον Ελλήσποντο, αλλά αργότερα ηττήθηκε από τον Αντίγονο. Η Διανομή της Τριπαραδείσου (321 π.Χ.) ανακατένειμε τις σατραπείες και άνοιξε τον δρόμο για τον Β’ Πόλεμο των Διαδόχων.
Από τη Βαβυλώνα στη ρήξη
Η Διανομή της Βαβυλώνας μοίρασε σατραπείες, όχι φιλοδοξίες. Ο Περδίκκας στήριξε τον εαυτό του στους πιστούς του: Εὐμένης, Πείθων, Σελεύκος, Αντιγένης. Απέναντι στάθηκαν οι Αντίπατρος, Κρατερός και Αντίγονος. Η προσωπική πολιτική μπλέχτηκε με γάμους και συμμαχίες· ο Περδίκκας σχεδίαζε να αφήσει τη Νικαία (κόρη Αντίπατρου) για να νυμφευθεί την Κλεοπάτρα, αδελφή του Αλεξάνδρου. Έτσι οι γέφυρες κάηκαν.
Η εκστρατεία του Περδίκκα στην Αίγυπτο
Ο Περδίκκας βάδισε από Συρία–Παλαιστίνη προς το Πηλούσιο και στη συνέχεια νότια, αναζητώντας πέρασμα στον Νείλο. Ο Πτολεμαίος είχε προετοιμάσει φρούρια και κινούμενες δυνάμεις, παρακολουθώντας κάθε κίνηση.
Μάχη στο «Χαράκωμα της Καμήλας»
Ο Περδίκκας επιτέθηκε με ελέφαντες μπροστά και Αργυράσπιδες πίσω, ενώ για λίγο φάνηκε να πετυχαίνει. Ωστόσο, ο Πτολεμαίος έφτασε εγκαίρως, ενίσχυσε τη φρουρά και απέκρουσε τα κύματα των επιθέσεων, με αποτέλεσμα ο Περδίκκας να υποχωρήσει για να δοκιμάσει αλλού.
Η αποτυχημένη διάβαση του Νείλου – Θάνατος Περδίκκα
Κοντά στη Μέμφιδα, επιχείρησε διάβαση χρησιμοποιώντας τους ελέφαντες ως «φράγμα» στο ρεύμα. Ωστόσο, η άμμος και το βάθος πρόδωσαν το σχέδιο. Άνδρες πνίγηκαν, η τάξη χάθηκε και το στράτευμα αγανάκτησε. Τότε, οι Σελεύκος, Πείθων και Αντιγένης εισέβαλαν στη σκηνή του και τον σκότωσαν. Η εκστρατεία διαλύθηκε· ο Πτολεμαίος κράτησε την Αίγυπτο.
Το βόρειο μέτωπο: Μάχη του Ελλησπόντου
Εν τω μεταξύ, ο Εὐμένης στην Καππαδοκία αντιμετώπισε τους Κρατερό και Νεοπτόλεμο. Γνώριζε ότι οι Μακεδόνες τιμούσαν τον Κρατερό, γι’ αυτό έκρυψε την παρουσία του από τους δικούς του. Παρέταξε Θράκες και Ασιάτες ιππείς απέναντι στον Κρατερό και πήρε ο ίδιος το δεξί κέρας. Στη σύγκρουση ο Κρατερός σκοτώθηκε και ο Νεοπτόλεμος έπεσε σε μονομαχία με τον Εὐμένη. Η νίκη του Εὐμένη ήταν καθαρή, αλλά πολλές μονάδες του διαλύθηκαν αργότερα προς τον Αντίπατρο.
Η Διανομή της Τριπαραδείσου (321 π.Χ.)
Μετά τον θάνατο του Περδίκκα, οι ισχυροί συναντήθηκαν στην Τριπαραδείσο, στον σημερινό Λίβανο. Εκεί, ο Αντίπατρος ανέλαβε εκ νέου την ανώτατη αρχή, ενώ ο Σελεύκος έλαβε τη Βαβυλώνα και ο Αντίγονος ισχυροποιήθηκε στη Μικρά Ασία, αποκτώντας την εξουσιοδότηση «να τελειώσει» τον Εὐμένη. Παράλληλα, ο ίδιος ο Εὐμένης δεν προσκλήθηκε στη συνάντηση.
Εὐμένης εναντίον Αντιγόνου: Ὀρκυνία και Κρητόπολις
Ο Εὐμένης έψαξε συμμάχους. Ο Αλκέτας (αδελφός Περδίκκα) διαφώνησε για την αρχηγία και χώρισαν. Στην Ὀρκυνία ο Αντίγονος τον ξεγέλασε με επιμήκυνση της φάλαγγας και λιποταξία ιππάρχου (Απολλωνίδης). Ο Εὐμένης ηττήθηκε και κλείστηκε στο φρούριο Νώρα.
Παράλληλα, ο Αντίγονος χτύπησε τους Περδικκικούς στο Κρητόπολις. Με αιφνιδιαστική πορεία και κατοχή των υψωμάτων, τους ανάγκασε σε παράδοση. Ο Αλκέτας κατέφυγε στην Τερμησσό και αυτοκτόνησε.
Πολιορκία της Νώρας και εύθραυστη «ειρήνη»
Ο Εὐμένης άντεξε στη Νώρα, διατηρώντας πειθαρχία και υψηλό ηθικό. Μετά από μακρές διαπραγματεύσεις συζητήθηκαν όροι συμφιλίωσης. Πριν οριστικοποιηθούν, ο Αντίπατρος πέθανε (321/320 π.Χ.) και διάδοχος ορίστηκε ο Πολυσπέρχων, όχι ο Κάσσανδρος. Η ισορροπία χάλασε ξανά και άρχισε ο Δεύτερος Πόλεμος των Διαδόχων.
Τι άλλαξε ο Α’ Πόλεμος των Διαδόχων
- Η Αίγυπτος παγιώθηκε στον Πτολεμαίο.
- Ο Σελεύκος πήρε βάσεις για τη μελλοντική του Αυτοκρατορία.
- Ο Αντίγονος αναδείχθηκε «ισχυρός της Μικράς Ασίας».
- Ο Εὐμένης έδειξε σπάνια ικανότητα, αλλά έμεινε απομονωμένος.
- Η «ενιαία αυτοκρατορία» έγινε οριστικά γονιμό έδαφος για διαδοχικούς πολέμους.
Σύντομη χρονολόγηση
- 323 π.Χ. Θάνατος Αλεξάνδρου – Διανομή Βαβυλώνας.
- 321 π.Χ. Εκστρατεία Περδίκκα στην Αίγυπτο – αποτυχία διάβασης Νείλου – δολοφονία Περδίκκα.
- 321 π.Χ. Μάχη Ελλησπόντου – θάνατος Κρατερού.
- 321 π.Χ. Διανομή Τριπαραδείσου.
- 321–320 π.Χ. Ὀρκυνία, Κρητόπολις, πολιορκία Νώρας.
- 320/319 π.Χ. Θάνατος Αντιπάτρου – έναρξη Β’ Πολέμου.
Συμπέρασμα
Ο Πρώτος Πόλεμος των Διαδόχων έλυσε προσωρινά λίγα και δημιούργησε πολλά. Οι ισορροπίες άλλαζαν από συμμαχίες της στιγμής, ενώ τα σώματα στρατού αποφάσιζαν συχνά την έκβαση με λιποταξίες ή στάσεις. Το μόνο σταθερό ήταν η διάλυση της ενότητας και η γέννηση των ελληνιστικών βασιλείων.
Συχνές Ερωτήσεις
Η σύγκρουση εξουσίας μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου και η κίνηση του Πτολεμαίου να πάρει τη σωρό στην Αίγυπτο.
Ο Νείλος, τα οχυρά του Πτολεμαίου και η κακή επιλογή διάβασης έσπασαν το σχέδιο και το ηθικό. Η αποτυχία οδήγησε στη δολοφονία του.
Ο Εὐμένης· σκοτώθηκαν ο Κρατερός και ο Νεοπτόλεμος.
Νέα μοιρασιά σατραπειών (321 π.Χ.) που ενίσχυσε Αντίγονο και Σελεύκο, αποκλείοντας τον Εὐμένη.
