Γιατί θεωρούμε τον Άδη κακό;
Στη σύγχρονη σκέψη, ο θεός του Κάτω Κόσμου συχνά ταυτίζεται με τον Σατανά, με αποτέλεσμα ο Άδης να παρουσιάζεται ως σκοτεινός και μοχθηρός. Ωστόσο, η ελληνική μυθολογία δεν τον περιγράφει ως κακό· αντίθετα, τον παρουσιάζει ως αυστηρό αλλά δίκαιο, και μάλιστα πολύ πιο έντιμο σε σύγκριση με τα αδέλφια του, τον Δία και τον Ποσειδώνα.
Η εικόνα του Άδη ως «κακού» ενισχύθηκε από τη Disney με τον Ηρακλή (1997). Εκεί, ο θεός παρουσιάστηκε με μπλε φλόγες στο κεφάλι και ύπουλο χαρακτήρα — κάτι που δεν συναντάμε σε καμία αρχαία πηγή.
Ο φόβος γύρω από τον Άδη
Οι αρχαίοι απέφευγαν να προφέρουν το όνομά του. Δεν τον μισούσαν, αλλά τον φοβούνταν επειδή κυβερνούσε τον θάνατο — το αναπόφευκτο. Δεν υπήρχαν θυσίες προς τιμήν του, ούτε ναοί, γιατί κανείς δεν ήθελε να τον «καλέσει» κοντά του.
Σε αντίθεση, ο Δίας και ο Ποσειδώνας μπορούσαν να εξευμενιστούν με λατρεία: η αστραπή, οι καταιγίδες και η θάλασσα είχαν «παζάρι». Ο θάνατος όμως, ποτέ.
Πώς λειτουργούσε ο Κάτω Κόσμος;
Η πορεία της ψυχής ήταν αυστηρά οργανωμένη:
- Θάνατος: Ο Θάνατος , όμορφος φτερωτός θεός, οδηγούσε την ψυχή.
- Ερμής: Ο ψυχοπομπός τη μετέφερε ως την είσοδο του Άδη.
- Χάροντας: Ο βαρκάρης τη διέσχιζε στον Στύγα με αντάλλαγμα δύο νομίσματα. Χωρίς αυτά, η ψυχή έπρεπε να περιμένει 100 χρόνια.
- Κρίση: Τρεις δικαστές εξέταζαν τη ζωή κάθε ανθρώπου.
Οι προορισμοί ήταν διαφορετικοί:
- Λιβάδια του Ασφοδέλου: για τους απλούς ανθρώπους.
- Ηλύσια Πεδία & Νήσος των Μακάρων: για ήρωες όπως ο Αχιλλέας.
- Τάρταρα: για τους ασεβείς και τους υπερόπτες.
- Πεδία Θρήνου & Όνειρα: για όσους έπεσαν από έρωτα ή βυθίστηκαν στον ύπνο.
Όλα αυτά τα προστάτευε ο Κέρβερος, ο τρικέφαλος σκύλος του Άδη.
Ο Άδης και η Περσεφόνη
Η πιο γνωστή ιστορία του Άδη είναι η αρπαγή της Περσεφόνης. Αν και παρουσιάζεται ως απαγωγή, η αλήθεια είναι πιο περίπλοκη:
- Ο Δίας υποσχέθηκε στον Άδη την κόρη του, χωρίς να ενημερώσει ούτε την ίδια ούτε τη Δήμητρα.
- Η Δήμητρα εξαγριώθηκε και σταμάτησε τις σοδειές, προκαλώντας λιμό.
- Ο Άδης όμως αγάπησε αληθινά την Περσεφόνη και της φέρθηκε ως ίση. Σε αντίθεση με άλλους θεούς, ήταν πιστός και αφοσιωμένος.
Η λύση βρέθηκε με τα ρόδια: η Περσεφόνη έφαγε τρεις σπόρους και έπρεπε να περνάει τρεις μήνες κάθε χρόνο στον Κάτω Κόσμο. Έτσι γεννήθηκαν οι εποχές: 9 μήνες καρποφορίας, 3 μήνες στείρα γη.
Περσεφόνη: η πραγματική βασίλισσα του Άδη
Πολλές πηγές παρουσιάζουν την Περσεφόνη όχι απλώς ως «αρπαγμένη κόρη», αλλά ως ισχυρή βασίλισσα του Κάτω Κόσμου. Μάλιστα, σε αρκετά αρχαία κείμενα εμφανίζεται ως η αρχική κυρίαρχος του Άδη πριν προστεθεί ο σύζυγος-θεός.
Η ίδια αποκαλείται «Δεινή Περσεφόνη» και το όνομά της ήταν ταμπού — όπως και του Άδη. Το στοιχείο αυτό δείχνει πως οι Έλληνες τη φοβούνταν και τη σεβόντουσαν εξίσου.
Συχνές Ερωτήσεις
Όχι. Ο Άδης θεωρούνταν αυστηρός αλλά δίκαιος. Η αρνητική του εικόνα είναι μεταγενέστερη.
Ο Άδης κυβερνούσε τον Κάτω Κόσμο, ενώ ο Θάνατος (Thanatos) οδηγούσε τις ψυχές εκεί.
Για να πληρώσουν τον Χάροντα, τον βαρκάρη του Στύγα. Χωρίς αυτά, έπρεπε να περιμένουν έναν αιώνα.
Εξήγησε τις εποχές, αλλά και την ιδέα ότι η ζωή και ο θάνατος εναλλάσσονται αέναα.
Όχι· η Περσεφόνη ήταν πρωτίστως βασίλισσα του Κάτω Κόσμου, ενώ η άνοιξη αποτελούσε απλώς το φυσικό αποτέλεσμα της χαράς της μητέρας της, της θεάς Δήμητρας.
