Πώς ο άνθρωπος άλλαξε το μέγεθος των ζώων μέσα στους αιώνες

Πώς η ανθρώπινη δραστηριότητα άλλαξε την εξέλιξη των ζώων

Μια νέα αρχαιολογική μελέτη αποκαλύπτει τη βαθιά επιρροή του ανθρώπου στην εξέλιξη των ζώων τα τελευταία 8.000 χρόνια. Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μονπελιέ ανέλυσαν περισσότερα από 225.000 οστά ζώων από 311 αρχαιολογικούς χώρους στη Μεσογειακή Γαλλία, χαρτογραφώντας την εξέλιξη άγριων και εξημερωμένων ειδών.

Το εύρημα είναι εντυπωσιακό: εδώ και περίπου 1.000 χρόνια, οι άνθρωποι άρχισαν να κατευθύνουν οι ίδιοι την πορεία της εξέλιξης. Ενώ τα εξημερωμένα ζώα έγιναν ολοένα μεγαλύτερα χάρη στη σκόπιμη εκτροφή, τα άγρια είδη συρρικνώθηκαν εξαιτίας του κυνηγιού και της καταστροφής των οικοσυστημάτων τους.

Η «Μεσαιωνική Επανάσταση» στην εκτροφή ζώων

Κατά τον Μεσαίωνα, οι αγρότες υιοθέτησαν νέες γεωργικές πρακτικές και άρχισαν να επιλέγουν τα μεγαλύτερα ζώα για αναπαραγωγή. Έτσι, οι αγελάδες, τα πρόβατα, οι κατσίκες, οι χοίροι και οι κότες απέκτησαν σταδιακά μεγαλύτερο σώμα, προσφέροντας:

• περισσότερο κρέας,
• μεγαλύτερη παραγωγή γάλακτος,
• ανθεκτικότερα ζώα για αγροτικές εργασίες.

Η επιλογή αυτή δεν ήταν τυχαία, αλλά μια συστηματική κατεύθυνση της εξέλιξης προς όφελος της παραγωγικότητας.

Η αντίθετη μοίρα των άγριων ζώων

Την ίδια στιγμή, τα άγρια είδη βρέθηκαν υπό ασφυκτική πίεση. Το έντονο κυνήγι και η απώλεια ενδιαιτημάτων έκαναν το μικρότερο μέγεθος πλεονέκτημα για την επιβίωση. Είδη όπως οι αλεπούδες, τα κουνέλια, τα ελάφια και οι αγριόχοιροι συρρικνώθηκαν, προσαρμοζόμενα σε κατακερματισμένα περιβάλλοντα με περιορισμένους πόρους.

Αρχαιολογικά δεδομένα που φωτίζουν την αλλαγή

Η μελέτη μέτρησε με ακρίβεια μήκη, πλάτη, βάθη οστών και χαρακτηριστικά δοντιών, συνδυάζοντας τα δεδομένα με:

• κλιματικές αλλαγές,
• πρότυπα βλάστησης,
• πληθυσμιακή αύξηση,
• χρήσεις γης.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι μέχρι τον τελευταίο χιλιετία κυριαρχούσε η φυσική επιλογή. Όμως από τον Μεσαίωνα και μετά, ο άνθρωπος έγινε ο κύριος παράγοντας διαμόρφωσης των ζώων.

Μαθήματα για το σήμερα

Η έρευνα δεν περιορίζεται στο παρελθόν. Προσφέρει πολύτιμες γνώσεις για τη σύγχρονη διατήρηση ειδών. Η μείωση μεγέθους στα άγρια ζώα μπορεί να αποτελέσει πρώιμο δείκτη περιβαλλοντικού στρες, προειδοποιώντας για μελλοντική κατάρρευση πληθυσμών.

Στη σημερινή εποχή, η βιομηχανική γεωργία, η αστικοποίηση και η κλιματική αλλαγή εντείνουν τις πιέσεις που ξεκίνησαν πριν από χίλια χρόνια. Οι επιστήμονες τονίζουν ότι η κατανόηση αυτών των ιστορικών τάσεων είναι κρίσιμη για την πρόβλεψη και την προστασία των πιο ευάλωτων ειδών.