Η συνέχιση των ανασκαφών στη Φαλάσαρνα
Τον Αύγουστο του 2025 ξεκίνησαν εκ νέου οι ανασκαφές στον ναό της θεάς Δήμητρας στην αρχαία Φαλάσαρνα. Στόχος, επομένως, είναι η διάσωση των αναθημάτων, αλλά και η μελέτη και αναστήλωση των αρχιτεκτονικών καταλοίπων. Παράλληλα, η ακρόπολη της Φαλάσαρνας, με ιστορία που ξεπερνά τα 5.500 χρόνια, συνεχίζει να αποκαλύπτει σημαντικές πτυχές της αρχαίας θρησκευτικής ζωής.
Η αποκάλυψη του ιερού της Δήμητρας
Το τέμενος του ναού αποκαλύφθηκε το 2022 και, από τότε, άρχισε να αποκαλύπτει σταδιακά τα μυστικά του. Χτίστηκε πάνω στο διάσελο του ιερού βράχου, σε σημείο όπου προηγουμένως υπήρχε φυσικό σπήλαιο με άφθονο νερό. Όταν το σπήλαιο κατέρρευσε, στα ερείπιά του θεμελιώθηκε ο ναός τον 5ο αι. π.Χ. Στα αναθήματα που εντοπίστηκαν περιλαμβάνονται πήλινες κεφαλές της Δήμητρας, ειδώλια πεπλοφόρων και μικρογραφικές υδρίσκες. Επιπλέον, βρέθηκαν κοσμήματα και τελετουργικά αντικείμενα, στα οποία το όνομα της θεάς ήταν χαραγμένο στη δωρική διάλεκτο.
Δαιδαλικά ειδώλια και φοινικικές επιρροές
Ενδιαφέρον προκαλεί η ανεύρεση ειδωλίων ανατολίζουσας τεχνοτροπίας με γυναικείες μορφές και δαιδαλική κόμμωση. Χρονολογούνται στον 7ο αι. π.Χ. και θεωρούνται από τα αρχαιότερα δαιδαλικά ειδώλια της Κρήτης. Οι αρχαιολόγοι εξετάζουν πιθανό συσχετισμό με τη θεά Αστάρτη των Φοινίκων, στοιχείο που επιβεβαιώνει την πολιτισμική ώσμωση στη Φαλάσαρνα.
Ανασκαφικά ευρήματα 2023–2024
Οι έρευνες αποκάλυψαν φυσικά ορύγματα που χρησιμοποιούνταν ως χώροι προσφορών. Εκεί βρέθηκαν ειδώλια πτηνών, χελωνών και χοίρων, αλλά και λυχνάρια που παραπέμπουν σε εορτές Θεσμοφορίων προς τιμήν της Δήμητρας και της Περσεφόνης. Το 2024 εντοπίστηκε νεολιθικό στρώμα με χειροποίητη κεραμική, εργαλεία από πυριτόλιθο, οψιανό και χαλαζία, καθώς και πέλεκες λειασμένου λίθου. Αυτά χρονολογούνται στην Ύστερη Νεολιθική περίοδο (3500 π.Χ.), αποδεικνύοντας την προϊστορική χρήση του χώρου.
Η οχυρωματική πύλη και οι πύργοι του λιμένα
Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν εργασίες στην επιβλητική οχυρωματική πύλη του λιμένα. Η παρούσα φάση της χρονολογείται στον 2ο αι. π.Χ., αν και στηρίχθηκε σε παλαιότερα θεμέλια. Επιπλέον, ο Πύργος 2, ένας από τους πέντε του λιμένα, ανασκάφτηκε εκ νέου με χορηγία του Ιδρύματος ΑΙΓΕΑΣ, αποκαλύπτοντας στοιχεία του 4ου αι. π.Χ. με επιβεβαιωμένη στρατηγική σημασία.
Διεθνής διάσταση και συνεργασίες
Η ανασκαφή τελεί υπό την ΕΦΑ Χανίων και διευθύνεται από την αρχαιολόγο Ελπίδα Χατζηδάκη, με συμμετοχή Ελλήνων και ξένων επιστημόνων. Η εικονική αναπαράσταση του ναού πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον Νορβηγό καθηγητή Gunnar Liestol, ενώ σχετικές μελέτες παρουσιάστηκαν σε διεθνή συνέδρια.
Συμπέρασμα
Η αρχαία Φαλάσαρνα συνεχίζει να αποκαλύπτει τη μακραίωνη ιστορία της, από τη Νεολιθική εποχή έως τα ελληνιστικά χρόνια. Ο ναός της Δήμητρας αποτελεί κεντρικό κομμάτι αυτής της ιστορίας, φωτίζοντας την πορεία της θρησκευτικής λατρείας και των πολιτισμικών επιρροών στην Κρήτη.
Συχνές Ερωτήσεις
Η πρώτη ανασκαφή πραγματοποιήθηκε το 2022, ενώ οι εργασίες συνεχίζονται κάθε καλοκαίρι μέχρι σήμερα.
Έχουν βρεθεί πήλινα ειδώλια, κεραμικά αγγεία, κοσμήματα, λυχνάρια, αλλά και νεολιθικά εργαλεία από λίθο και οψιανό.
Ναι, ειδώλια ανατολίζουσας τεχνοτροπίας πιθανώς συνδέονται με τη θεά Αστάρτη, δείχνοντας επαφές με τον φοινικικό κόσμο.
Η πύλη και οι πύργοι του λιμένα αποδεικνύουν τη στρατηγική σημασία της πόλης ως θαλάσσιου κόμβου της Κρήτης.
