Το Πείραμα που Άλλαξε την Ιστορία
Στα μέσα του 20ού αιώνα, η ανθρωπότητα έστειλε δορυφόρους στο διάστημα για να μετρήσει την περιφέρεια της Γης. Η ακριβής μέτρηση έδειξε 40.030 χιλιόμετρα. Ωστόσο, πάνω από 2.000 χρόνια νωρίτερα, στην αρχαία Ελλάδα, ένας άνθρωπος έφτασε πολύ κοντά σε αυτό τον αριθμό με μια απλή αλλά ευφυή μέθοδο.
Ο Ερατοσθένης, Έλληνας μαθηματικός και επικεφαλής της περίφημης Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, κατάφερε να υπολογίσει την περιφέρεια του πλανήτη μόνο με ένα ραβδί, παρατηρητικότητα και λογική.
Πώς Ξεκίνησε το Πείραμα
Ο Ερατοσθένης έμαθε ότι στη Συήνη (σημερινό Ασουάν), το μεσημέρι του θερινού ηλιοστασίου, ο ήλιος βρίσκεται ακριβώς πάνω από το κεφάλι. Δεν υπήρχαν κάθετες σκιές εκείνη την ώρα. Αυτό κίνησε την περιέργειά του. Αναρωτήθηκε αν το ίδιο συνέβαινε και στην Αλεξάνδρεια.
Στις 21 Ιουνίου, έβαλε ένα ραβδί κάθετα στο έδαφος στην Αλεξάνδρεια. Όταν ήρθε το μεσημέρι, παρατήρησε ότι υπήρχε σκιά. Μέτρησε τη γωνία της σκιάς και βρήκε ότι ήταν περίπου 7 μοίρες.
Η Λογική του Υπολογισμού
Αν το ραβδί στη Συήνη δεν έχει σκιά, ενώ στην Αλεξάνδρεια έχει, τότε οι ακτίνες του ήλιου χτυπούν τα δύο σημεία με διαφορετική γωνία. Αυτό σημαίνει ότι η Γη δεν είναι επίπεδη, αλλά κυρτή. Η ιδέα της σφαιρικής Γης είχε ήδη διατυπωθεί από τον Πυθαγόρα και επιβεβαιώθηκε από τον Αριστοτέλη.
Η διαφορά των 7 μοιρών μεταξύ Αλεξάνδρειας και Συήνης σημαίνει ότι οι δύο πόλεις απέχουν μεταξύ τους 7 μοίρες στην επιφάνεια των 360 μοιρών της Γης.
Απόσταση και Υπολογισμός
Στη συνέχεια, ο Ερατοσθένης ανέθεσε σε έναν βοηθό να μετρήσει την απόσταση μεταξύ των δύο πόλεων. Η απόσταση αυτή ήταν 5.000 στάδια, δηλαδή περίπου 800 χιλιόμετρα. Εφόσον γνώριζε ότι οι 7 μοίρες αποτελούν το 1/50 του κύκλου (7,2° x 50 = 360°), απλά πολλαπλασίασε τα 800 επί 50 και έτσι υπολόγισε την περιφέρεια της Γης: 40.000 χιλιόμετρα.
Η Κληρονομιά του Ερατοσθένη
Με αυτό το απλό αλλά ευφυές πείραμα, ο Ερατοσθένης απέδειξε τη δύναμη της παρατήρησης και της λογικής. Η μέθοδός του επιβεβαιώνει πόσο μπροστά ήταν η αρχαία ελληνική επιστήμη.
