Σύνοψη
- Η αποκατάσταση του Αγίου Ιωάννη στον Δανακό Νάξου έφερε στο φως σπάνιες εικονομαχικές τοιχογραφίες.
- Η Εκκλησία και οι κάτοικοι συνέβαλαν οικονομικά και ηθικά στο έργο.
- Η Νάξος αναδεικνύεται ως το μεγαλύτερο «θησαυροφυλάκιο» ανεικονικής τέχνης στη Βυζαντινή αυτοκρατορία.
- Η συνεργασία αρχαιολόγων και τοπικής κοινωνίας ανέδειξε τη σημασία της μνήμης και της παράδοσης.
- Η αποκατάσταση γιορτάστηκε με αυθεντικό κυκλαδίτικο γλέντι κάτω από τα πλατάνια.
Ένα νησί με βαθιές ρίζες
Η ιστορία των Κυκλάδων έχει τόσο βαθιές ρίζες που σε κάθε κατακτητή, παλιό ή σύγχρονο, υπάρχει πάντα ένα κύτταρο αντίστασης. Πρόκειται για μια αρχέγονη πολιτισμική μνήμη, έναν λώρο που συνδέει τους σημερινούς κατοίκους με προγόνους χιλίων χρόνων. Απόδειξη, τα πάνδημα θυρανοίξια στον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο στον Δανακό της Νάξου, όπου το ποίμνιο ενός ολόκληρου χωριού επανενώθηκε νοερά με εκείνους που γύρω στο 750 μ.Χ. έχτισαν έναν εικονομαχικό ναό.
Η αναγέννηση ενός μνημείου
Στον ίδιο χώρο, μέσα στο γνώριμο φυσικό περιβάλλον, το εκκλησάκι αποκαταστάθηκε υποδειγματικά από αρχαιολόγους και ειδικούς συντηρητές. Οι Νάξιοι ξαναβρήκαν έτσι ένα χαμένο κομμάτι της ταυτότητάς τους. Σε ένα νησί που είναι ταυτόχρονα μεσαιωνικό, βυζαντινό και αρχαιολογικό πάρκο, τα ξωκκλήσια κρύβουν πίσω από σοβάδες και τσιμέντα την ίδια την άγνωστη ιστορία.
Το πιο συγκινητικό στοιχείο είναι ότι οι ίδιοι οι ενορίτες του Δανακού στήριξαν οικονομικά την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, μετατρέποντας ένα δημόσιο έργο και σε δικό τους «κτήμα». Παραχώρησαν ακόμη και τις θέσεις οικογενειακών τάφων γύρω από τον ναό, για να δοθεί στο μνημείο ο χώρος που χρειαζόταν ώστε να «αναπνεύσει».
Η σημασία της εικονομαχικής τέχνης
Τα σπάνια δείγματα εικονομαχικής ζωγραφικής, όπως και στην Αγία Κυριακή της Απειράνθου, λάμπουν ξανά και φωτίζουν μια άγνωστη πτυχή της ευρωπαϊκής τέχνης. Μάλιστα, τα χρόνια εκείνα θεωρούνταν «σκοτεινοί αιώνες». Σήμερα, όμως, η Νάξος αναδεικνύεται ως το μεγαλύτερο «θησαυροφυλάκιο» της ανεικονικής τέχνης στην αυτοκρατορία, καθώς φιλοξενεί τα περισσότερα εικονομαχικά μνημεία.
Σε κάθε επέμβαση οι συντηρητές συναντούν έναν γοητευτικό αλλά δύσκολο κόσμο. Οι ναοί βρίσκονται ακόμη σε χρήση, συχνά με τάφους στον αύλειο χώρο, και γι’ αυτό οι παρεμβάσεις γίνονται με χειρουργική προσοχή.
Η συνεργασία κράτους και κοινωνίας
Το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη δείχνει τι μπορεί να συμβεί όταν η αρχαιολογική υπηρεσία συνεργάζεται με τους ίδιους τους κατοίκους. Τα θυρανοίξια τέλεσε ο μητροπολίτης Παροναξίας Καλλίνικος μαζί με τον εφημέριο π. Πέτρο Αμοργιανό. Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, στον χαιρετισμό της, τόνισε ότι «το έργο δεν διασφαλίζει μόνο τη διάσωση και λειτουργικότητα ενός μνημείου, αλλά το συνδέει με το ζωντανό παρόν του».
Η γιορτή της μνήμης
Μετά την τελετή, κάτω από τα πλατάνια στη ρεματιά της πηγής του Δανακού, στήθηκε ένα αυθεντικό κυκλαδίτικο γλέντι. Δεν ήταν μόνο μια τοπική χαρά, αλλά και ένας εορτασμός της ίδιας της μνήμης, που στις Κυκλάδες κινδυνεύει να χαθεί κάτω από την πίεση του τουρισμού και την αλλοίωση του τοπίου.
Συχνές Ερωτήσεις
Διότι αναδεικνύει σπάνια δείγματα εικονομαχικής τέχνης και συνδέει το παρελθόν με το παρόν των κατοίκων.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, η Εκκλησία, αλλά και οι ίδιοι οι κάτοικοι του χωριού με οικονομική και ηθική στήριξη.
Έναν άγνωστο κόσμο ανεικονικής τέχνης, που θεωρείται από τα πιο σπάνια σύνολα της βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Με πάνδημα θυρανοίξια και στη συνέχεια με ένα κυκλαδίτικο γλέντι κάτω από τα πλατάνια, σύμβολο της συνέχειας και της ζωντανής παράδοσης.
